Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2017
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: FERHAT KARDAŞ
Danışman: İLHAN YALÇIN
Özet:Pozitif psikoloji yaklaşımının kullanımı her geçen gün artmakta, bu alanda ortaya konan görüşler geliştirilmekte ve bu yönüyle pozitif psikoloji yaklaşımı psikolojik danışma ve rehberlik alanı için de etkili şekilde yararlanılabilecek kuramsal kaynaklardan biri olarak ortaya çıkmaktadır. Pozitif psikoloji yaklaşımının temel çalışma konularından biri de pozitif duygular olarak nitelendirilen olumlu duygular, bu duyguların gelişim süreci ve olumlu duyguların bireyler için yararlarıdır. Bu çerçevede bu araştırmanın amacı pozitif duyguların bireylerin iyi oluş ve kendini toparlama gücü düzeyleri üzerindeki etki mekanizmasını açıklamaya yönelik olarak alanyazına dayalı şekilde geliştirilen hipotetik bir modeli test etmektir. Araştırma çerçevesinde Şükran Ölçeği geliştirmiş, Psikolojik İhtiyaç Doyumunda Denge Ölçeği'nin Türkçeye uyarlama çalışması yapılmış ve daha sonra önerilen hipotetik model test edilmiştir. Araştırmanın çalışma grubunu 2016-2017 eğitim öğretim yılında Ankara'nın Gazi, Hacettepe ve Ankara Üniversitelerinde öğrenim görmekte olan 471 öğrenci oluşturmaktadır. Araştırmada veri toplama amacıyla Şükran Ölçeği, Yaşam Yönelimi Testi, İki Boyutlu Benlik Saygısı Ölçeği, Çok Boyutlu Algılanan Sosyal Destek Ölçeği, Psikolojik İhtiyaç Doyumunda Denge Ölçeği, Psikolojik İyi Oluş Ölçeği ve Kendini Toparlama Gücü Ölçeği ve Risk Faktörlerini Belirleme Listesi kullanılmıştır. Araştırma ilişkisel tarama modeli ile gerçekleştirilmiş ve veri analizi için Yapısal Eşitlik Modellemesinden yararlanılmıştır. Araştırma sonucunda modelde ele alınan bütün değişkenlerin birbirleriyle anlamlı pozitif ilişkiler içinde oldukları ortaya konulmuştur. Demografik değişkenlere ilişkin analizlerde; katılımcıların psikolojik iyi oluş düzeyinin sınıf düzeyine göre farklılaştığı ancak kendini toparlama gücünün sınıf düzeyine göre farklılaşmadığı; psikolojik iyi oluş ve kendini toparlama gücü düzeylerinin ise cinsiyete göre anlamlı şekilde farklılaşmadığı belirlenmiştir. Araştırma sonunda yapılan model testinde önceden sunulan modelin doğrulandığı ve uyum değerlerinin yüksek olduğu görülmüştür. Buna göre araştırmada bireylerin şükran düzeyinin benlik saygısı ve algılanan sosyal destek düzeyleri üzerinde, bunların da psikolojik ihtiyaç doyumu üzerinde, psikolojik ihtiyaç doyumunun de bireylerin psikolojik iyi oluş ve kendini toparlama gücü düzeyleri üzerinde anlamlı birer yordayıcı olduğu belirlenmiştir. Benzer şekilde iyimserliğin de algılanan sosyal destek ve benlik saygısı üzerinden psikolojik ihtiyaç doyumunu yordadığı, bu iki değişkenin de psikolojik ihtiyaç doyumu üzerinden psikolojik iyi oluş ve kendini toparlama gücünü yordadığı belirlenmiştir. Araştırmada elde edilen bulgular pozitif duygulara yönelik olarak geliştirilen ve bu çalışmada esas alınan Pozitif Etkinlik Modeli ile Pozitif Duyguların ve Kişisel Kaynakların Etkileşimi Kuramının önermelerinin doğrulandığını ortaya koymuştur. Buna göre pozitif duygular olarak şükran ve iyimserlik bireylerin sosyal destek algılarını ve benlik saygılarını yükselterek psikolojik ihtiyaç doyumlarını arttırmakta, bu da bireylerin kişisel kaynakları olan iyi oluş ve kendini toparlama gücü düzeylerini arttırmaktadır. Ulaşılan bu bulgular ilgili alanyazın çerçevesinde tartışılmış ve buradan hareketle araştırmacılara ve uygulayıcılara çeşitli öneriler sunulmuştur. Anahtar Sözcükler: Pozitif psikoloji, iyi oluş, şükran, pozitif duygular, kendini toparlama gücü The use of the positive psychology approach is increasing day by day, and the opinions raised on this field are being developed, and thus, the positive psychology approach emerges as one of the theoretical sources that can be effectively used for the field of counseling. One of the main works of the positive psychology approach is the positive emotions, the development process of these emotions and the benefits of positive emotions to the individual. In this framework, the aim of this research is to test a hypothetical model developed on the basis of literature to explain the effect mechanism of positive feelings on individuals' well-being and resilience. In the framework of the research, the Gratitude Scale was developed, the Balanced Measure of Psychological Needs Scale was adapted to Turkish and the proposed hypothetical model was tested. The study group of the research consists of 471 students who are studying at Gazi, Hacettepe and Ankara Universities of Ankara in the academic year of 2016-2017. For the purpose of data collection in the study, the Gratitude Scale, Life Orientation Test, Two-Dimensional Self-Esteem Scale, Multidimensional Perceived Social Support Scale, Balanced Measure of Psychological Needs Scale Psychological Well-Being Scale and Resilience Scale and Risk Factor Determining List were used. The research was conducted using the relational screening model and the Structural Equation Model was used for data analysis. As a result of the research, it is found that all the variables discussed in the model have significant positive relationships with each other. In the analysis of demographic variables; the level of psychological well-being of the participants significantly differs, but resilience level does not differ according to the class level. Besides, psychological well being and resilience levels of participants do not significantly differ in terms of gender. According to the results, it was found that the proposed model was confirmed and the fit indices were found as at good level. Accordingly, it was determined that the level of gratitude of the individuals have significant effects on the self-esteem and perceived social support, psychological need satisfaction; and participants' psychological need satisfaction have significant effects on the psychological well-being and resilience level. Similarly, optimism predicts psychological need satisfaction through perceived social support and self-esteem, and these two variables predict psychological well-being and resilience through psychological need satisfaction. Findings obtained in the research revealed that main proposals of Positive Activity Model and Broaden-and-Build Theory of Positive Emotions, which are developed for studying the effects of positive emotions and were tested in this study, were validated Accordingly, gratitude and optimism as positive emotions increase the psychological needs satisfaction by raising the perceived social support and self esteem of the individuals, which increases the individual's well-being and resilience levels. These findings have been discussed within the context of the related literature and various suggestions have been presented to the researchers and practitioners. Key Words: Positive psychology, well-being, gratitude, positive feelings, resilience