Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2014
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: ÇİĞDEM MARANGOZ
Danışman: AYTEN DEMİR
Özet:Jinekolojik Kanserlerde Cinsel Yaşam ve Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi Tanımlayıcı, kesitsel ve metodolojik nitelikte olan bu çalışma, "Kadın Kanseri Olan Hastalarda Seks Ölçüm Skalası"nın Türk diline uyarlanarak, Türkçe geçerlik ve güvenirliğini saptamak ve jinekolojik kanserlerde cinsel yaşam ve etkileyen faktörleri belirlemek amacıyla yapıldı. Araştırma, Ankara'da bulunan iki üniversite hastanesi ve bir devlet hastanesinde 04/04/2013-14/02/2014 tarihleri arasında yürütüldü. Araştırmanın örneklemini: primer tanısı; over, endometrium, serviks, vulva, vajina ve tuba kanseri olan, 18 yaşından büyük, cinsel yönden aktif, ilk tedavisi tamamlanmış, terminal dönemde olmayan, okuma yazma bilen, anket doldurmasına engel nörolojik ve psikiyatrik bozukluğu olmayan, gönüllü olarak çalışmaya katılmayı kabul eden ve bilgilendirilmiş onam formunu imzalayan 150 hasta oluşturdu. Araştırma için Ankara Üniversitesi Etik Kurulundan onay ve ilgili kurumlardan yazılı izin alındı. Ayrıca, "Kadın Kanseri Olan Hastalarda Seks Ölçüm Skalası'nın" kullanımı için ölçeği geliştirenlerden izin alındı. Çalışmanın verileri araştırmacı tarafından hasta için hazırlanan yarı yapılandırılmış bir anket formu ve Avrupa Kanser Araştırma ve Tedavi Organizasyonu Yaşam Kalitesi Ölçeği-30, Beck Depresyon Envanteri, Beck Umutsuzluk Ölçeği ile Kadın Kanseri Olan Hastalarda Seks Ölçüm Skalası kullanılarak toplandı. İstatistiksel analizlerde parametrik testlerden; iki ortalama arasındaki farkın önemlilik testi (t testi), tek yönlü varyans analizi-one way ANOVA, Tukey HSD testi; non-parametrik testlerden Mann-Whithney U testi, Kruskall Wallis varyans analizi ve Bonferroni düzeltmeli Mann Whitney U testi uygulandı. Çeşitli değişkenlerin birbirleriyle ilişkisini saptamak için korelasyon analizi yapıldı. Kadın Kanseri Olan Hastalarda Seks Ölçüm Skalası'nın geçerlik analizlerinde; dil geçerliği, kapsam geçerliği ve yapı geçerliği incelendi. Güvenirlik analizinde ise; iç tutarlık ve zamana göre değişmezlik belirlendi. Dil geçerliği için İngilizce'den Türkçe'ye ve Türkçe'den İngilizce'ye çeviri; kapsam geçerliliği için uzman görüşü alma; yapı geçerliliği için açıklayıcı faktör analizi ve doğrulayıcı faktör analizi yöntemleri kullanıldı. İç tutarlık Cronbach α katsayısı ile; zamana göre değişmezliğin belirlenmesinde kullanılan test-tekrar test yöntemi Pearson Momentler çarpımı korelasyon katsayısı ile hesaplandı. Çalışmaya katılan hastaların %52'sinin ilkokul mezunu, %84,7'sinin ev hanımı, %65,3'ünün gelirinin giderine eşit olduğu saptandı. Hastaların %66'sının over, %21,3'ünün endometrium, %12,7'sinin serviks kanseri tanısı ile izlendiği ve %64'ünün "üçüncü evrede", %8,7'sinin "dördüncü evrede" olduğu belirlendi. Tedavi türleri incelendiğinde, hastaların %67,3'ünün "ameliyat+kemoterapi" tedavisi aldığı saptandı. Açıklayıcı faktör analizi sonucunda ölçeğin 0,359-0,839 arasında değişen yük değerlerine sahip dört faktörden oluştuğu ve bu dört faktörün de ölçeğe ait varyansın %58,62'sini açıkladığı belirlendi. Doğrulayıcı faktör analizi sonucunda ise uyum indekslerinin iyi ve kabul edilebilir düzeyde olduğu saptandı. Vücut şekli, cinsel eylemler ve cinsel fonksiyon alt boyut Cronbach α katsayısının >0,70, rol ve ilişki sorunları alt boyut Cronbach α katsayısının 0,68 olduğu belirlendi. Sonuç olarak, Kadın Kanseri Olan Hastalarda Seks Ölçüm Skalası'nın Türk toplumu için geçerli ve güvenilir bir araç olduğu saptandı. Menopozda olan hastaların cinsel eylemlerinde diğer gruplara göre daha fazla azalma olduğu belirlendi (p<0,05). Serviks kanseri tanısı ile izlenen hastaların endometrium ve over kanseri olan hastalara göre cinsel fonksiyonlarında daha fazla bozulma olduğu saptandı (p<0,05). Hastalığı birinci evrede olanların diğer evrelerde olan hastalara göre daha iyi vücut şekline sahip olduğu; sadece "kemoterapi" tedavisi alan ve sadece "ameliyat" olan hastaların ise cinsel fonksiyonlarının diğer gruplardaki hastalardan daha iyi olduğu belirlendi (p<0,05). Endometrium kanseri olan hastaların over ve serviks kanseri olan hastalara göre genel yaşam kalitesinin daha yüksek; hastalığı dördüncü evrede olanların genel yaşam kalitesinin ise diğer gruplardaki hastalara göre daha düşük olduğu belirlendi (p<0,05. Hastaların eğitim durumunun, mesleğinin, tıbbi tanısının, aldığı kemoterapi ilaçlarının ise depresyon ve umutsuzluk düzeyini etkilemediği saptandı (p>0,05). AbstractSexual Life in Gynecologic Cancers and Factors Affecting We carried out this descriptive, cross-sectional, and methodological study in order to determine validity and reliability of Turkish version of the Sexuality Scale for Women with Gynecologic Cancer and understand sexual life and affecting factors in gynecologic cancer. The study was in two universities and one state hospital in Ankara during April, 4th, 2013-February, 2nd, 2014. The samples were patients who were older than 18 years, sexually active, their first therapy completed, and their cancer not in terminal phase, literate, neurologically and psychiatrically capable and volunteered to reply the questionnaire. The primer cancer diagnosis was ovarian, endometrial, cervical, vulvar, vaginal and fallopian tube cancer. All 150 patients signed informed consent. The Ethic Committee of Ankara University and other related organizations provided the written approval. In addition, we obtained the permission from the developers of the Sexuality Scale for Women with Gynecologic Cancer. We collected data by a semi-structured questionnaire we prepared, European Organization for Research and Treatment of Cancer, Quality of Life Core Questionnaire-30, Beck Depression Inventory, Beck Hopelessness Scale and The Sexuality Scale for Women with Gynecologic Cancer. The statistical tests were parametric ones: two independent samples T test (t test), one way ANOVA, Tukey HSD test and non-parametric ones: Mann-Whithney U test, Kruskall Wallis variance analysis and Mann Whitney U test with Bonferroni correction. We checked the relationships among the variables by correlation. We also checked the validity, language validity, content validity, and construct validity for the Sexuality Scale for Women with Gynecologic Cancer. We determined internal consistency and time wise consistency for reliability as well. We translated from English to Turkish and from Turkish to English for language validity, obtained the expertise view for content validity, and applied exploratory factor and confirmatory factor analysis for construct validity. We calculated internal consistency by Cronbach's α and Product-Moment correlation coefficient by test-retest. Half of the patients (52.0%) were elementary school graduates, 84.7% housewife, 65.3% with an income to cover their expenses. 66.0% had ovary, 21.3% endometrial, 12.7% cervical, 64% in the third phase, and 8.7% in the fourth phase. When therapy types checked, 67.3% had operation+chemotherapy. Exploratory factor analysis revealed that the scale had four factors ranging between values of 0.359-0.839 and explaining 58.62% of the variance. Confirmatory factor analysis proved that adaptation indices were good and acceptable. Body image, sexual activities, and sexual function sub-size Cronbach α constant was >0.70, role and relationship issues sub-size Cronbach α constant was 0.68. In short, Sexuality Scale for Women with Gynecologic Cancer was dependable and reliable for Turkish people. Menopausal patients had lower sexual activities than other patients (p<0.05). Cervical cancer patients had worsened sexual functions than endometrial and ovarian cancer patients (p<0.05). Patients in the first phase had better body image than patients in advanced phases; patients with either chemotherapy or operation had better sexual functions (p<0.05). Endometrial cancer patients had better global health status than ovarian and cervical cancer ones. Patients in the fourth phases had the worst global health status than other patients (p<0.05). Education, profession, medical diagnoses, and chemotherapy drugs did not affect depression or hopelessness of the patients (p>0.05).