Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2007
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: GÜLSÜM GENÇASLAN
Danışman: TÜLAY ÇOBAN
Özet:Bu çalışmanın amacı, Türkiye'de tıbbi amaçlı kullanılan bazı bitkilerin antioksidan etkilerinin taranmasıdır. Ekzojen kaynaklı çeşitli kimyasal maddelere maruziyet sırasında ve hücresel metabolizma sonrasında endojen olarak oluşan, serbest radikallere karşı pek çok antioksidan madde olduğu bilinmektedir. Bu amaçla kullanılan çeşitli bitkisel preparatlar ve çaylar da bulunmaktadır. Türkiye'de halk arasında tedvi amaçlı kullanılan çeşitli bitki ekstraktları bulunmaktadır. Bunlardan bazılarının antioksidan aktiviteleri ile ilgili yapılmış bilimsel çalışmalar bulunmakla birlikte çalışma sayısı kısıtlıdır. Bu araştırmada, halk arasında kullanımlarının olduğu bilinen bazı bitkilerin etilasetat ve metanol ekstrelerinin antioksidan etkinliklerini belirlemek amacıyla bir tarama çalışması yapılmıştır. Araştırmamızda, belli bir yöredeki farklı familyalara ait değişik 14 bitkiye ait etilasetat ve metanol ekstrelerinin antioksidan etkileri araştırılmıştır. Bu amaçla Allium rotundum (Liliaceae), Anthemis tinctoria L., Centranthus longiflorus Stev. (Valerianaceae), Digitalis lamarckii Ivan., Fumaria asepala Boiss. (Papaveraceae), Glaucium grandiflorum Boiss.&Huet var. grandiflorum, Inula britannica L., Malabaila secacul Banks&Sol, Phlomis armeniaca Willd., Potentilla recta L., Sedum acre L., Sideritis galatica Bornm., Thymus sipyleus Boiss. ve Zosima absinthifolia (Vent.) Link bitkileri in vitro standart testler kullanılarak IC50 değerleri tayin edilmiştir. Bu testler DPPH radikali ve süperoksit radikalini süpürücü etki ve lipit peroksidasyonu tayin yöntemleridir. Sonuç olarak, metanollü ekstrelerde ?-tokoferol'e kıyasla DPPH radikalini süpürücü etki bakımından en fazla aktiviteyi Potentilla recta'nın (IC50:0.014 mg/ml) gösterdiği, bunu sırasıyla Thymus sipyleus (IC50:0.019 mg/ml) ve Anthemis tinctoria'nın (IC50:0.020 mg/ml) izlediği; etilasetatlı ekstrelerde ise en fazla etkiyi yine Potentilla recta ve Thymus sipyleus'un (IC50:0.03 mg/ml) gösterdiği bunu Anthemis tinctoria'nın (IC50:0.06 mg/ml) izlediği bulunmuştur. Süperoksit radikalini süpürücü etki açısından metanollü ekstrelerde çok fazla etki gözlenmemiş olup etilasetatlı ekstrelerde en fazla etkiyi Allium rotundum (IC50:0.11 mg/ml) göstermiş olup bunu Sedum acre ve Thymus sipyleus (IC50:0.62 mg/ml; 0.63 mg/ml) izlemiştir. Lipid peroksidasyonu inhibisyonu açısından incelendiğinde metanollü ekstrelerde Thymus sipyleus (IC50:0.38 mg/ml) ve etilasetatlı ekstrelerde Glaucium grandiflorum var. grandiflorum (IC50:0.34 mg/ml) en fazla etkiyi göstermiştir. Araştırmamız, Türkiye'de yetişen bu bitki türlerinin antioksidan etkinliğine, bildiğimiz kadarıyla ilk kez bakılması nedeni ile orijinallik taşımaktadırAbstract The purpose of this study is to screen the antioxidant effects of some plants used for medical purposes in Turkey. It is well known that there are a great many antioxidant substances against free radicals which are constituted during exposure to various chemicals of exogen origin and after cellular metabolism endogenously. There are also various herbal medicines and teas used for this purpose, too. Certain herbal extracts are used in public for treatment in Turkey. There are studies on antioxidant activities of some of these plants, yet the number of studies is limited. In this research, a screening study has been conducted in order to determine the antioxidant activities of ethylacetate and methanol extracts of these plants, which are known to be used by people. In our research, the antioxidant activities of ethylacetate and methanol extracts from 14 different plants of different families in a particular region were studied. For this purpose, IC50 values of the plants Allium rotundum (Liliaceae), Anthemis tinctoria L., Centranthus longiflorus Stev. (Valerianaceae), Digitalis lamarckii Ivan., Fumaria asepala Boiss. (Papaveraceae), Glaucium grandiflorum Boiss.&Huet var. grandiflorum, Inula britannica L., Malabaila secacul Banks&Sol, Phlomis armeniaca Willd., Potentilla recta L., Sedum acre L., Sideritis galatica Bornm., Thymus sipyleus Boiss., and Zosima absinthifolia (Vent.) Link were determined using the standard in vitro tests. These tests are DPPH radical and superoxide radical scavenging effect and lipid peroxidation methods. In conclusion, when compared to ?-tocopherol, in DPPH radical scavenging effect, among methanol extracts it was found that Potentilla recta (IC50:0.014 mg/ml) showed the highest activity, Thymus sipyleus (IC50:0.019 mg/ml) and Anthemis tinctoria (IC50:0.020 mg/ml) followed that; and among ethylacetate extracts Potentilla recta and Thymus sipyleus (IC50:0.03 mg/ml) showed the highest activities, and Anthemis tinctoria (IC50:0.06 mg/ml) followed them. In superoxide radical scavenging effect, among methanol extracts there wasn?t much effect observed, and among ethylacetate extracts Allium rotundum (IC50:0.11 mg/ml) showed the highest activity, and Sedum acre and Thymus sipyleus (IC50:0.62 mg/ml; 0.63 mg/ml) followed it. When analysing in inhibition of lipid peroxidation among methanol extracts Thymus sipyleus (IC50:0.38 mg/ml) and among ethylacetate extracts Glaucium grandiflorum var. grandiflorum (IC50:0.34 mg/ml) showed the highest activities. Our study is original in that these plants are studied in terms of their antioxidant activities for the first time to our knowledge.