Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2008
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Cuma KARAOĞLU
Danışman: SEBAHATTİN ÖZCAN
Özet:Ülkemiz genetik çeşitliliğinde önemli bir yere sahip olan ve geofit olarak adlandırılan soğanlı bitkiler; içermiş oldukları alkaloidler ve sahip oldukları güzel çiçeklerden dolayı parfümeri ve ilaç sanayisi ile süs bitkisi olarak önemli bir potansiyele sahiptir. Amaryllidaceae familyasına dahil olan Sternbergia cinsi de önemli geofitlerdendir. Bu çalışmada Sternbergia cinsine ait Sternbergia candida, S. fischeriana, S. clusiana ve S. lutea türlerinden in vitro soğancık eldesi ve dış koşullara adaptasyonla ilgili çalışmalar yapılmıştır. S. candida’nın olgunlaşmamış embriyolarından ve ikili soğan pul yapraklarından in vitro koşullarda yüksek oranda soğancıklar elde edilmiştir. Bu soğancıklardan; gelişimlerini ilk 6 aydan sonra + 15 °C’de sürdüren, soğan çapı 1 cm ve üzeri, köklü veya kökleri koparılmış olarak torf, perlit ve vermikülit (1:1:1) içeren saksılara aktarılan, +15 °C ve % 80 nem içeren iklim dolabında gelişimlerine devam eden ve burada dormansiye girip hasat edilerek toprağa aktarılanların en yüksek adaptasyonu sağladıkları tespit edilmiştir. S. fischeriana’nın ikili soğan pul yapraklarından en yüksek sonuç eksplant başına 10 adet soğancık ile 1 mg/l BAP - 0.5 mg/l NAA içeren MS besin ortamından, olgunlaşmamış embriyolarından en yüksek sonuç ise eksplant başına 2.9 adet soğancık ile 4 mg/l BAP - 1 mg/l NAA içeren MS besin ortamından elde edilmiştir. S. clusiana’nın ikili soğan pul yapraklarından ve olgunlaşmamış embriyolarından sırasıyla; ekplant başına 2.1 ve 2.2 adet soğancık ile 2 mg/l BAP ve 1 mg/l NAA içeren MS besin ortamından en yüksek sonuçlar elde edilmiştir. S. lutea’nın ikili soğan pul yapraklarından en yüksek sonuç ise eksplant başına 15 adet soğancık ile 4 mg/l BAP ve 0.5 mg/l NAA içeren MS besin ortamından elde edilmiştir. S. candida, S. fischeriana, S. clusiana ve S. lutea türlerinden önemli sayıda in vitro soğancık elde edilmiştir. S. candida soğancıklarıyla yapılan dış koşullara adaptasyonla ilgili denemelerden tespit edilen yöntemler; Süs ve tıbbi bitki olarak ekonomik önemi olan geofit bitkilerin hızlı çoğaltımı ve dış koşullara adaptasyonunun sağlanması için uygulanabilecektir. Bu uygulamalarla hem bu bitkilere olan talepler karşılanmış olacak, hem de bu bitkilerin doğadan aşırı sökümleri neticesinde nesillerinin tehlike altına girmesi engellenebilecektir.