Akademik Veri Yönetim Sistemi
Sancak C. (Yürütücü), Özcan S. F.
Yükseköğretim Kurumları Destekli Proje, 2023 - 2025
Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü Osman Tosun Gen Bankasında Ülkemizin farklı yörelerinden toplanan ve yurtdışı önemli gen bankalarından sağlanan farklı türlere ait 13.000’den fazla genotip/popülasyon bulunmaktadır. Bu genotipler yaklaşık 30 yıl oda sıcaklığında muhafaza edilirken, sadece 5 yıl uygun şartlarda (0 °C ve %30 nisbi nem) saklanabilmiştir. Yaklaşık 35 yıldır yenilenmediği için de canlılıklarını kaybetme tehlikesiyle karşı karşıyadırlar. 2017-2018 yıllarında gen bankasında bulunan Buğday ve Arpa genotiplerinin bir kısmı yenilemek amacıyla Tarla Bitkileri Bölümü deneme tarlasına ekilmiştir. Ancak, tarla şartlarında arpa genotiplerinin %60’a yakını çıkış gösterip tohum oluştururken, buğday genotiplerinde çıkış olmamıştır. Bu proje önerisinde de 1938-1975 ve 1985-1986 yıllarında çok büyük emeklerle toplanan ülkemizin çok değerli gen kaynağının canlılığın devam ettirilmesi için uygun yöntemlerin geliştirilmesi amaçlanmaktadır. Bu amaçla; ekmeklik buğday, makarnalık buğday ve arpa türlerine ait 20’şer genotip seçilerek öncelikle standart çimlenme testi ile tohumlar çimlendirilmeye çalışılacaktır. Çimlenmenin olmadığı tohumlara, H2O2 ve GA3 ön muameleleri yapılarak çimlenme teşvik edilecektir. Gerekli olduğu durumlarda tetrazolyum (TZT) testi ile tohumların canlılıkları belirlenecektir. Ayrıca bu genotiplere ait tohumlardan in vitro teknikler kullanılarak bitki elde edilmeye çalışılacaktır. Bunun için, yüzey sterilizasyonuna tabi tutulan tohumlar doğrudan besin ortamlarına ekilerek in vitro şartlarında bitki elde edilecektir. Ayrıca, buğday ve arpa tohumlarına ait embriyo eksenleri endosperm destekli olarak 2,4-D içeren besin ortamına yerleştirilerek canlı kalan hücrelerden embriyogenesis aracılığıyla adventif sürgün rejenerasyonuyla yeni bitkiler elde edilecektir. Teklif edilen bu proje önerisiyle canlılıklarını yitirmek üzere olan tohumlardan yeni bitkilerin elde edilmesine yönelik geliştirilecek olan yöntem/yöntemler ileride Osman Tosun Gen Bankasında bulunan tüm tür ve genotiplere uygulanabilecektir.