Akademik Veri Yönetim Sistemi
DEMİR İ. (Yürütücü)
TÜBİTAK Projesi, 1001 - Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Projelerini Destekleme Programı, 2012 - 2014
Bitki kaynaklı duman ekstraktının stres koşullarında tohum çimlenmesi ve fide gelişimine etkileri farklı türlerde etkin bulunmuştur. Bu projede duman ekstraktını Themeda triandra adlı bitkiden ve buğday sapından elde ederek, ön çimlenme odasında tutulduğu sürede torfa bulaştırılarak tohumun su yerine bu ekstraktı emmesini sağlayarak düşük sıcaklıklarda karpuz, kavun ve biber çeşitlerinde fide çıkışına etkisi ve bunun hormon ve enzim kapsamı ile ilişkisini belirlemek hedeflenmiştir. Duman ekstraktı materyallerin yakılıp dumanının suya 2-3 saat su kahverengileşene kadar emdirilmesi ile elde edilmiştir. Projede çoğunluğu hibrit olmak üzere 6 adet biber, 5 adet kavun ve 4 adet de karpuz çeşidi kullanılmıştır. Çalışmanın ilk etabında 7 farklı dozun 1/100, 1/250, 1/500, 1/750, 1/1000, 1/1500 ve 1/2000 (v/v) 15 ve 20 oC 'de etkisi açık tozlanan Kırkağaç kavun, Crimson Sweet karpuz ve Sera Demre biber çeşitlerinde saptanmış ve duman ekstraktının en uygun dozu 1/500 ile kavun ve karpuzda, 1/1500 ile de biberde saptanmıştır. Bu dozların biber, kavun ve karpuz çeşitlerinde fide kalitesine etkisi kullanılan çeşitlere göre değişmiştir. Karpuzda Crimson Sweet, Zeugma ve Crispy, biberde ise Demre Sivrisi, Safran ve Bellisima etkinin olumlu olarak öne çıktığı çeşitler olmuştur. Belirtilen etki toplam fide çıkış oranından çok çıkış hızında öne çıkmıştır. Kavun çeşitlerinde etki daha düşük düzeyde gözlenmiştir. Uygulamaların her üç türde de en önemli etkisi erken çimlenmeyi teşvik etmesi, çimlenme süresini kısaltmasıdır. Duman etkisi 12 ay boyunca 5 oC hermetik olarak depolanmış tohumlarda da benzer olmuştur. Bu yine OÇZ, ortalama çıkış zamanındaki düşme ile etkin olmuştur. Uygulamalar tohumların ABA kapsamını düşürürken GA3 kapsamına etkisi belirgin olmamıştır. IAA kapsamı bazı örneklerde tespit edilemeyecek düzeyde düşük olmuştur. Enzim aktivitesi bakımından Katalaz miktarında artış sağlanmıştır. SOD ve APX kapsamlarında stabil bir etki olmamıştır. Themeda'dan üretilen duman ile buğday sapı kaynaklı duman arasında etki bakımından fark bulunmamıştır. Bu açıdan buğday sapından üretilen dumanın da başarılı sonuçlar vermesi kolay bulunan mateeyyal olması bakımından olumludur.
Sonuçlar duman uygulamasının düşük sıcaklıklarda fide kalitesini özellikle çıkış hızını olumlu etkilemesine rağmen bunun çeşitlere göre değişebileceğini ve uygulamaların çeşitler bazında dikkate alınarak yapılmasının uygun olacağını göstermektedir.