ÜÇ BOYUTLU KAYA DÜŞMESİ ANALİZİ VE OPTİMUM KORUMA YÖNTEMLERİNİN BELİRLENMESİ: MERSİN-KARAHIDIRLI ÖRNEĞİ

Yükseköğretim Kurumları Destekli Proje, BAP Araştırma Projesi, 2022 - 2023

Proje Türü: Yükseköğretim Kurumları Destekli Proje
Destek Programı: BAP Araştırma Projesi
Başlama Tarihi: Temmuz 2022
Bitiş Tarihi: Temmuz 2023

Proje Özeti

Kaya düşmesi, heyelan ile birlikte Türkiye’ de en sık görülen afetlerden olup; çevreyi, yapıları ve insan hayatını olumsuz etkilemektedir. Kaya düşmesi incelemeleri, yamaç ve şevlerde düşme potansiyeli bulunan blokların konum ve boyutlarının belirlenmesinden sonra blokların hareket etmesi halinde sahip olacakları sıçrama ve yuvarlanma mesafelerinin belirlenmesini kapsar. Kesit hatlarının dikkate alındığı iki boyutlu analizler uzun süre kaya düşmesi incelemelerinde kullanılmış olup, kaya düşmesi potansiyeli olan arazinin tüm topoğrafik özelliklerini yansıtmada eksik kalmaktadır. Şev yüzeyi ve şev düzlüğünde farklı engebeli unsurların iki boyutlu olarak detaylı şekilde ifade edilmesi çok güçtür. Günümüzde, kaya düşmesi potansiyeli olan alanın tamamının sayısal haritalar ve görüntüleme yöntemleri ile değerlendirilebildiği üç boyutlu analizler tercih edilmektedir. Proje sahası Mersin ili, Erdemli ilçesi’ne bağlı Karahıdırlı yerleşim alanı ve çevresini kapsamaktadır. Yerleşim alanı ve yakın çevresinde Orta Miyosen yaşlı kireçtaşlarında geçmişte kaya düşmesi olayları gerçekleşmiş olup, ilgili alanın bir kısmı afete maruz bölge olarak ilan edilmiştir. Bölgede iki boyutlu analiz ile değerlendirmeler yapılmış, ancak önlem projesi geliştirecek şekilde kapsamlı bir çalışma yapılmamıştır. Bu proje çalışmasında geçmişte afete maruz bölge sınır olarak belirlenen alanda arazi, laboratuvar ve büro çalışmaları yapılarak, kaya düşmesi analizleri üç boyutlu olarak gerçekleştirilmiş ve koruma yöntemleri önerilmiştir. Süreksizlik hat etüdleri yapılarak geometrik yapı ve süreksizlik karakteristikleri yerinde belirlenmiştir. Arazide yüksek çözünürlüklü ortofoto üretmek amacı ile İHA kullanılmış ve arazinin sayısal yükseklik modeli üretilmiştir. Aynı görüntülerden geçmişte hareket etmiş olan blokların konumları da tam olarak belirlenmiştir. Kaynak alan ve farklı boyutlardaki blokların hareket yörüngeleri üç boyutlu analizler ile belirlenmiştir. En büyük yuvarlanma mesafesi ve sıçrama yükseklikleri de belirlenerek, yerleşim alanına olabilecek etkileri değerlendirilmiştir. Geçmiş tarihli uydu görüntülerinden, yerleşim alanında düşen kaya bloklarının bazı yapılara kadar ulaştığı görülmektedir. Arazi, laboratuvar ve analizlerin sonucunda, yerleşim alanı ve çevresinde kaya düşmesinin yapılara zarar vermemesi adına farklı koruma yöntemleri projelendirilmiştir.