6360 Sayılı Kanun Sonrası Büyükşehir Belediyelerinin Sunduğu Hizmetlerin Sürdürülebilirliği Bakımından Kırsal Mahallelerin Kademelendirilmesi: Ankara Örneği


Tezcan A. M.

TÜBİTAK Projesi, 2024 - 2026

  • Proje Türü: TÜBİTAK Projesi
  • Başlama Tarihi: Mayıs 2024
  • Bitiş Tarihi: Mart 2026

Proje Özeti

Bu araştırma, 6360 sayılı Kanun ve sonrasındaki idari ve yasal düzenlemelerin ardından büyükşehirlerde ortaya çıkan kırsal mahallelerin (genel olarak kırsal yerleşim alanları) ve büyükşehir belediyelerinin hizmet sunumu arasındaki ilişkiyi incelemektedir. Bu ilişkiyi farklı yerelliklerde farklı şekillerde etkileyen ekonomik, siyasi, sosyo-kültürel ve sosyo-mekânsal dinamikleri anlamayı amaçlamaktadır. Bu bağlamda, büyükşehir belediyeleri tarafından sunulan hizmetler açısından yeni bir kırsal mahalle kademelenme önerisi geliştirmeyi hedeflemektedir. Bu araştırmanın merkezinde, büyükşehirlerdeki kırsal yerleşim alanlarının büyükşehir belediyeleri tarafından sürdürülebilir, eşit, etkin ve verimli bir şekilde hizmet sunumu için yeniden sınıflandırılması ve tanımlanmasının gerekliliği bulunmaktadır. Büyükşehir belediyelerinin kırsal mahallelerdeki hizmetlere yönelik farklı ihtiyaçları ve beklentileri nasıl karşılayabileceği konusu da önemli bir sorundur. Çalışmanın alt hipotezleri şunlardır: H1. “Yerel özgünlüklere sahip farklı kırsal yerleşim alanlarında yaşayanların, kırsal yerleşimin niteliksel ve niceliksel özelliklerinin farklılığından dolayı büyükşehir belediyesi tarafından sunulan hizmetlerden memnuniyetleri ve bu hizmetlerden beklentileri farklılaşmaktadır.”; H2. “Kırsal yerleşim alanlarının tipolojilerine göre büyükşehir belediyesinin sürdürülebilir hizmet sunumunun farklılaşması gerekir.”; H3. “Kırsal yerleşim alanlarında büyükşehir belediyesinin sürdürülebilir hizmetlerinin sunumunun farklılaşmasının altında yatan belirli nitel ve nicel dinamikler bulunmaktadır.”; H4. “Günümüzde gerek idari anlamda “kırsal mahalle” gerekse TÜİK’in yoğun kent, orta kent ve kır sınıflandırması, kırsal yerleşim alanlarında belediye hizmetlerinin sürdürülebilir, verimli ve etkin bir şekilde sunulabilmesi için gerekli olan kırsal alan kademelenmesi/sınıflandırması ihtiyacını karşılamamaktadır.” ve H5.“Büyükşehirlerdeki kırsal alanların büyükşehir belediye hizmetlerinin sürdürülebilir sunumu bakımından yeniden sınıflandırılması/kademelendirilmesi gerekmektedir.” Araştırmanın özgünlüğü, büyükşehir belediyeleri tarafından kırsal alanlara sunulan hizmetler ile "kırsal alan tespiti" ve kırsal yerleşimlerdeki vatandaşların bu hizmetlerden memnuniyeti arasındaki ilişkiye dair sağlayacağı katkıdır. Ayrıca, büyükşehir belediyesinin sunduğu hizmetlerden kırsal yerleşim alanlarının sakinlerinin memnuniyetini ve bu hizmetlerle ilgili beklentisini şekillendiren dinamikleri, yerelliklerin (kırsal yerleşim alanları) farklı ekonomik yapısı, farklı sosyal ve kültürel sermaye biçimleri ve farklı mekânsal/coğrafi özellikleri ile ilişkili olarak tespit etmeyi amaçlamaktadır. Bu araştırma karma araştırma yöntem ve tekniklerini kullanmayı planlamaktadır. Farklı kamu kurum ve kuruluşlarından elde edilecek mevcut nicel verilere ek olarak, 2004 sonrası Ankara Büyükşehir Belediyesi sınırlarına dahil olan 13 ilçenin kırsal mahallelerinden örneklem olarak seçilen 144 kırsal mahallede, 1165 kişiden oluşan bir anket ve yaklaşık 60 kişi ile yapılacak derinlemesine görüşmelere dayalı saha çalışmaları gerçekleştirilecek ve ayrıca coğrafi bilgi sistemleri (GIS) kullanılarak oluşturulacak kırsal alan kademelendirilmesiyle farklı kırsal yerleşimlerin ihtiyaçlarını ve beklentilerini belirlemek amaçlanmaktadır. Böylece, çalışma ilgili konu bakımından hem nicel hem de nitel verilere dayalı bir analiz sunarak konuyla ilgili literatüre daha kapsamlı bir perspektif kazandırmayı hedeflemektedir. Çalışma ile büyükşehir belediyelerinin kırsal alanlarda sunduğu hizmetlerin etkinliği ve vatandaş memnuniyeti ile ilgili sorunları ve bu sorunların altında yatan nedenleri açığa çıkarmak hedeflenmektedir. Ayrıca, kırsal alanların ekonomik, siyasi, sosyal ve kültürel özelliklerine dayalı olarak hizmetlerin yeniden sınıflandırılması veya kademelendirilmesi için rehberlik sağlanması amaçlanmaktadır. Bu çıktılar, yerel yönetimlerin kırsal bölgelerde daha etkili hizmet sunumuna yönelik politikaların geliştirilmesine katkıda bulunacak ve büyükşehir belediyelerinin kırsal yerleşimlerin ihtiyaçlarına daha iyi yanıt verme kapasitesini geliştirecektir. Sonuç olarak, bu çalışma Türkiye'deki büyükşehir belediyeleri ile kırsal yerleşimler arasındaki ilişkileri ele alarak, belediye hizmetlerine yönelik özgün ihtiyaçları ve bu hizmetlerin etkin bir şekilde sunulmasının yollarını araştırmaktadır. Bu, büyükşehir belediyelerinin kırsal bölgelerde daha iyi hizmet sunumuna yönelik stratejilerini geliştirmelerine yardımcı olacak ve kırsal yerleşim alanlarının sürdürülebilir kalkınmasına katkı sağlayacaktır.