Akademik Veri Yönetim Sistemi
Dursun Ç. (Yürütücü), Oğuz A., Şentürk Cankorur V., Anlı Ö. F., Ünsal Karaman N., Yalçıntaş A., et al.
TÜBİTAK Projesi, 2021 - 2025
Bu çalışmada sekiz farklı ve birbiriyle bağlantılı alanda geliştirilecek olan rejeneratif ve
restoratif tıp teknolojileri ve uygulamalarının toplumsal etkilerini ortaya koymak
amaçlanmaktadır. APYÖK ve 4 APYK kapsamında gerçekleştirilmesi öngörülen 2 adet
tedavi ve 4 adet tanı teknolojisi; yenilikçi tıbbi teknolojileri, uygulama protokolleri ve tanı
kitleri, temelde kök hücre dâhil olmak üzere hücresel tedavi ürünleri, doku mühendisliği
ürünleri, biyomalzeme teknolojileri ve biyoteknolojik ürünler gibi alt/odak teknolojilerinin
geliştirilmesine yöneliktir. Geliştirilecek tıp teknolojilerinin temel başlıkları, SMA Test Kiti, 3B
Mikroakışkan Karaciğer Mikroçipi, Menisküs Tedavi Protokolü, Epidermal Doku Eşdeğeri, 3B
İskelet Kası, Biyosensör, Regenerative use of the IPS ve İndüklenmiş pluripotent kök hücre
üretimidir. Hedef kitlesi olan hasta grupları, SMA hastaları, karaciğer hastaları, epidermal
doku hasarı olan hastalar, menisküs hastaları, iskelet kası hastaları, kanser hastaları ve IPS
hücre kullanımı ile müdahalede bulunulabilecek olan tıbbi hastalardır.
Platform kapsamında APYÖK ve 4 APYK tarafından geliştirilecek teknoloji ve uygulamalar
nihai ürün olarak değil ancak prototip aşamasına kadar ilerletileceğinden, Araştırma
Programının Toplumsal Etkisi kapsamındaki bu projede de doğrudan kullanımın
yaratacağı somut etki ve sonuçlar değil, kapsam içindeki hastaların ve hasta
yakınlarının kullanıma dair potansiyel yaklaşımları, yaşayabilecekleri sorunlar,
teknolojilerin hastalar ve yakınları üzerindeki avantajlı ve dezavantajlı yanları, yol
açabileceği etkilerin güçlü ve zayıf yönleri irdelenecektir.
Bu amaçla etki ve sonuçlar 4 farklı başlıkta derlenecektir:
1- İktisadi etki analizi
2- Sosyokültürel etki analizi
3- Ruh sağlığı etki analizi
4- Etik,hukuki ve siyasa etki analizi
Yukarıda verilen 4 ana başlık; iktisat, kamu yönetimi, sosyoloji, psikoloji- psikiyatri, felsefe,
deontoloji, hukuk ve iletişim gibi sosyal bilimler alanının farklı disiplinleri doğrultusunda
multidisipliner bir yaklaşımla araştırılacaktır. Projede saha çalışmaları 5 farklı paydaş
üzerinde gerçekleştirilecek anket, mülakat ve odak grup çalışmaları ile yapılacaktır.
Bunlar:
1- Hastalar
2- Hasta yakınları
3- Tıp ve sağlık çalışanları ve uzmanları
4- Hasta olmayan bireyler
5- Kurum ve kuruluşların yöneticileri, karar vericileri ve teknokratları.
Etkileri saptamaya yönelik her bir başlıktaki çalışma metodolojisi; ilgili disiplinin araştırma
yöntemleri, teknikleri, çalışma sistematiği, belge/veri derleme ve değerlendirme mantığı ile
raporlama teknikleri dikkate alınarak belirlenmiştir. Dolayısıyla araştırmanın dört farklı alt
başlığı için hem farklı hem de benzer araştırma yöntem ve tekniklerinden
yararlanılabilecektir. Toplumsal etki araştırması kapsamında Türkiye’de TR1’de yer alan bölgelere göre
belirlenmiş olan İstanbul, İzmir, Ankara, Antalya, Trabzon, Erzurum, Diyarbakır olmak
üzere 7 ilde yer alan hastanelerdeki hasta, hasta yakınları ve sağlık çalışanları ile aynı
illerdeki ilgili kamu paydaşlarıyla yapılacaktır. Her bir ilde bulunan üniversite hastaneleri,
şehir hastaneleri ve özel hastaneler arasından anket, mülakat ve odak grup çalışmaları için
birer hastane belirlenerek, Türkiye genelindeki sosyo-kültürel, iktisadi farklılıkların yaratacağı
etki sonuçlarının araştırmaya dahil edilmesi planlanmaktadır.
Otuz ay (30 ay) süre içinde tamamlanması planlanan araştırma sonucunda iki önemli çıktı
elde edilecektir:
1- Yenilikçi Tıp Uygulamalarının Yaratacağı Toplumsal Değişimin Haritalanması
2- Rejeneratif ve Restoratif Tıp Uygulamalarının Toplumsal Yaygınlaşmasına Yönelik
Eylem Planı
Toplumsal Değişim Haritasının, farklı alt başlıklarda ve farklı paydaşlar üzerinde
gerçekleştirilecek saha çalışmalarının sonuçlarının bir araya getirildiği ve kapsamlı
analizin yapıldığı bir çıktı olması planlanmaktadır. Eylem Planı ise, elde edilecek
sonuçlardan yararlanılarak hastalara, hasta yakınlarına, sağlık çalışanlarına,
uzmanlarına ve en önemlisi de sürecin karar alıcı aktörlerine yönelik olarak yenilikçi
tıp ürünlerinin toplumsal yayılımının gözden geçirilerek gerekli önlemleri almayı,
uygun politikalar geliştirmeyi mümkün kılacak bir kılavuz olarak tasarlanacaktır.
Bütün bu çıktılar, Araştırma Programında yer alan tüm proje ekiplerine iletilerek,
geliştirdikleri yenilikçi tıp uygulamalarının toplumsal karşılığına ilişkin farkındalıkları
sağlanarak, ortaya çıkabilecek potansiyel etkilere dair mikro, mezo ve makro düzlemlerde
alınabilecek önlemler ve yapılabilecek değişiklikler ile geri besleme sağlanmış olacaktır.