Zamanlama ve Doğrudan Görüntüleme Yöntemleri ile Ötegezegen Araştırmaları


Baştürk Ö., Aliş S.(Yürütücü), Esmer E. M., Yeşilyaprak C., Kuhn J., Jollisaint L.

Yükseköğretim Kurumları Destekli Proje, 2022 - 2025

  • Proje Türü: Yükseköğretim Kurumları Destekli Proje
  • Başlama Tarihi: Eylül 2022
  • Bitiş Tarihi: Eylül 2025

Proje Özeti

Bu proje çalışması ile gerek seçilmiş yıldızların etrafında yıldız ya da yıldız altı cisimlerin doğrudan görüntüleme yöntemiyle araştırılması, gerekse de çift yıldızlar etrafında zamanlama yöntemiyle önerilen, görülemeyen ancak gözlenen sisteme kütle çekimle bağlı olduğu düşünülen ilave bileşenlerin onaylanması için DAG 4 metre teleskobunun ve ona bağlı koroograf, kamera ve adaptif optik sistemiyle ulaşılabilecek doğrudan görüntüleme limitlerinin (kontrast, açısal uzaklık gibi) belirlenmesi amaçlanmıştır.

Proje kapsamında ayrıca, seçilmiş ötegezegen sistemlerine kütle çekimle bağlı, bu nedenle geçiş zamanlarında değişime yol açabilecek ya da geçişi gözlenen ötegezegenlerin bulundukları yere göçünü açıklayabilecek yıldız ya da yıldız altı cisimlerin DAG 4 metre teleskobuyla doğrudan görüntüleme limitlerinin de ortaya koyması hedeflenmiştir. Bu amaçla seçilen cisimlerin işbirliği yapılan araştırma üniversiteleri bünyesindeki gözlemevlerinde fotometrik gözlemlerinin yapılması da planlanmıştır.

Ülkemizin en büyük temel bilim yatırımlarından biri olan ve Uzay Bilimleri 2023 Vizyon Projeleri arasında yer alan, Milli Uzay Programı’nın da bir parçası olan DAG 4 metre teleskobunun ilk gözlem aletleri arasında yer alacak koronograf (PLACID), kırmızıöteye duyarlı kamera (DIRAC) ve Türkiye’de geliştirilen adaptif optik (TROIA) sisteminin birlikte performansının belirlenmesi geniş çaplı bir doğrudan görüntüleme projesi ile mümkün olabilecektir. Bu amaçla çift yıldızlar, ötegezegenler, enstrümantasyon ve teleskop hakkında deneyimli uluslararası bir araştırma ekibi oluşturulmuştur. Bu ekip, bu projeyle yapılacak araştırmalar ve gözlemlere ek olarak Ankara Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinatörlüğü ve TÜBİTAK’a sunulacak projelerle söz konusu sistemin limitlerini belirlemek, test gözlemlerini yapmak ve sonuçları yorumlamak üzere başka proje önerilerinde de bulunabilecektir. Bu proje dahilinde ise limitleri belirlemeye yönelik hedef cisim listelerinin oluşturulması, simülasyon çalışmalarının yapılması, seçilmiş ötegezegen ve çift yıldız sistemlerinin zamanlama gözlemlerinin yapılması hedeflenmektedir.