Akademik Veri Yönetim Sistemi
Ateş U. (Yürütücü)
TÜBİTAK Projesi, 1507 - TÜBİTAK KOBİ Ar-Ge Başlangıç Destek Programı, 2024 - 2025
Cerrahi eğitim alan asistan hekimlerin karmaşık cerrahi prosedürler ile birincil cerrah olarak karşılaşma sıklığı azdır. Bu da cerrahi eğitim sırasında öğrenme eğrisinin uzamasına ve ameliyat komplikasyonlarının artmasına neden olmaktadır. Gastroözefageal reflü hastalığının ameliyatı için öğrenme eğrisi 20-40 vaka olarak bildirilmektedir. Fakat ileri bir merkezde çalışan cerrahi asistan hekimin 5 yıllık eğitim sürecinde birincil cerrah olarak yapabildiği gastroözefageal reflü ameliyat sayısı 3-5 arasında değişmektedir.( Uzmanlık eğitimini tamamlamış cerrahi asistan hekimlerin %5'i ) Bu sayı daha küçük merkezlerde daha da azalmakta hatta bazı merkezlerde eğitim süresi boyunca hiç yapamamaktadır. Teknolojik gelişmeler tıpta özellikle hasta bakımı ve takibi alanında gelişmeye devam etmektedir. Gelişmekte olan teknolojilerden biri sanal gerçeklik teknolojisidir(VR). VR, karakteristik olarak başa takılan bir ekran aracılığıyla simüle edilmiş, etkileşimli bir ortam oluşturulması için 3 boyutlu görüntüleme ve veri tabanları kullanan bir teknolojidir. VR kullanımı üzerine çalışmalar, teknolojinin seyrek kullanımı ve gelişimindeki yetersizlik nedeniyle geçmişte sınırlı olmakla birlikte, teknolojik gelişmeler ile benimsenmesi hızlanmış ve son on yılda kullanımı hakkında fazla sayıda çalışma yapılmıştır. Bu gibi yeni teknolojiler, gelecekte sağlık hizmetlerinde ve eğitimde önemli derecede etkili olacaktır. ABI araştırma şirketi tıp ve sağlık hizmetlerinde sanal gerçeklik teknolojilerinin 2017'de 8.9 milyon dolar, 2022'de ise 285 milyon dolarlık pazar payına sahip olduğu bildirilmiştir. Sağlık alanında VR'nin kullanım alanları birkaç başlıkta öne çıkmaktadır. a-Günlük uygulamada ve klinikte kullanım (Ameliyat öncesi planlama, Ameliyat sırasında navigasyon, Hasta bilgilendirme) b-Akademik yayıncılıkta kullanım c-Eğitimde kullanım Tıp eğitimde kullanılan sanal gerçeklik teknolojileri, öğrencilerin kadavrasız cerrahi işlemler yapma ve anatomiyi öğrenmesine bir alternatif olabilir. Sanal gerçeklik, öğrencilere defalarca deneme yoluyla öğrenmelerini sağladığı için profesyonel cerrahi beceriler edinmelerinde de önemli katkılar sağlamaktadır. (Szekely & Satava, 1999). VR, psikoterapi,ağrı yönetimi,rehabilitasyon ve travmatik beyin hasarı gibi klinik uygulamalarla birçok farklı uzmanlık alanında araştırılmış ve kullanılmaktadır. Bu teknoloji cerrahi eğitim, ameliyat öncesi planlama ve ameliyat içi yönlendirme gibi cerrahide çeşitli kullanım potansiyeline sahiptir. Günümüzde VR ağırlıklı olarak cerrahlar tarafından ameliyat öncesi planlama ve eğitim için kullanılmaktadır. Komplike ameliyatlara başlamadan önce oluşturulan sanal gerçeklik çevrelerinde ameliyatı gerçekleştirerek ameliyat sırasında meydana gelebilecek aksaklıkları ya da komplikasyonları önceden tecrübe edebilecektir. Açık, laparoskopik ve robotik cerrahide simülasyon eğitimi için üretilmiş birçok yazılım mevcuttur. Bu yazılımlar alana ve patolojiye özgü bilgisayar ile oluşturulmuş modeller üzerinde ön alıştırmalarının yapılmasını sağlar. Oldukça güçlü bilgisayar destekli bu sistemlerde görüntüler VR, AR ve hologram gibi yöntemlerle kullanıcıda 3 boyutlu algılar oluşturarak gerçeğe olabildiğince yakın cerrahi işlemlerin yapılmasına imkan verir. Ayrıca görsel teknolojilerin öğrencilerin akademik performans ve motivasyonlarında artışa yol açtığı bildirilmiştir. Cerrahi uzmanlık programlarında dünyada asistanların VR'ı kullanım sıklığı ve uygulamaları açısından önemli farklılıklar vardır. Cerrahi asistanlarının uluslararası olarak aldıkları VR eğitimiyle ilgili literatür sayısı oldukça sınırlı iken ülkemizde kullanımı yok denecek kadar azdır. Asistan eğitiminde uluslararası düzeyde VR'ın mevcut uygulamaları arasında basit laparoskopik simülatörler, endoskopi simülatörleri, travma yönetimi, artroplasti, kemik delme haptik simülatörleri gibi ortopedik ve bazı beyin cerrahi prosedürleri için üretilmiş simülatörler bulunmaktadır. Üroloji, kadın doğum, genel cerrahi, kulak burun boğaz, kardiyoloji, göğüs cerrahisi, beyin cerrahisi, ve omurga cerrahisinde bazı cerrahi prosedürlerde simülatörler geliştirilmiştir. Sanal gerçeklik simülatörleri, performansın anlık ölçümlerini sağlama avantajına sahiptir. Bu, teknik bir beceriyi öğrenirken ilerlemeyi de izlemeye yarar, ayrıca geri bildirim sağlayarak yeterlilik kriterlerinin yerine getirilmesini sağlayabilir. VR eğitimi, yeterliliğe dayalı eğitimin etkililiğine önemli bir katkı sağlayabilir. VR simülatörleri, kolaylıkla kullanılabilir ve becerilerin tekrarlanmasına olanak sağlar. Kıdemsiz cerrahların birincil operatör olarak karmaşık prosedürlere sınırlı erişimi olduğundan, bu tür bir eğitim, öğrenme eğrilerini azaltabilir ve ameliyathanede hastaların güvenliğini artırabilir. VR performans ölçümleri, kullananların hatalarını tespit etmelerine ve zayıf yönlerini tespit etmelerine olanak sağlar. VR eğitiminin ameliyat süresini kısalttığı ve ameliyat sırasında olabilecek hataların sayısını azalttığı gösterilmiştir. Kadavra eğitimi köklü altın standart simülasyon yöntemi olmasına rağmen, yüksek maliyetler, düşük erişilebilirlik, patolojik olmayan durumlar ve etik hususlar nedeniyle kullanımı sınırlıdır. VR simülatörleri, etik sorunu olmadan, video eğitmenlerinden daha ileri düzeyde eğitime olanak tanır. VR eğitimi ile el hareketi verimliliği arasında pozitif bir ilişki olduğu gösterilmiştir. VR eğitimi, işlemin tamamlanma süresinde ve hareket verimliliğinde önemli iyileşmelere yol açtığı gösterilmiştir. Laparoskopi, günümüzde kapalı ameliyat olarak tanımlanan, karın bölgesinde uygulanan bir ameliyat tekniğidir. 5-10 mm yapılan kesilerden karın içine yerleştirilen kamera ve özel aletler yardımı ile ameliyat gerçekleştirilir Son yıllarda açık ameliyat tekniğine alternatif olarak başvurulan laparoskopi, günümüzde ilk tercih edilen yöntem olarak karşımıza çıkmaktadır. Bunun nedeni pek çok avantajı bulunmasıdır. Ameliyat süresinin kısa olması, iyileşme ve hastaneden taburculuk süresinin kısa olması, risk faktörlerinin minimum düzeyde olması, daha iyi kozmetik sonuçların elde edilmesi nedenleri ile hem hastalar hem de doktorlar tarafından oldukça sık tercih edilmektedir. Gastroözofageal Reflü Hastalığı (GÖRH) mide içeriğinin, özofagusa(yemek borusu) geri kaçması sonucunda oluşur. Gastroözofageal Reflü Hastalığı, özofagusta ve özofagus dışında yarattığı sorunlarla yaşam konforunu önemli ölçüde azaltır. Bu nedenle tedavi başlıca semptomların giderilmesi ve komplikasyon gelişiminin önlenmesi amacına yöneliktir. Reflü çoğu zaman ilaçla tedavi edilebilir. Ancak ilaçlar işe yaramıyorsa ya da özellikle ek sendromik ve nörolojik bulguları olan çocuklarda, hasta ilaçlara bağımlı hale geldiyse ve ağızdan beslenme mümkün olmuyorsa cerrahi tedavi gerekebilir. Bu durumda yapılan ameliyat Nissen Fundoplikasyonu'dur. Amaç midenin fundusunu yemek borusunun çevresine 360 derece sararak alt özofagus sfinkterini güçlendirmektir. Günümüzde gastroözofageal reflü tedavisinde sık uygulanan laparoskopik cerrahi işlemlerden biridir. Özellikle asistan cerrahların birincil operatör olarak bu karmaşık prosedüre erişimi sınırlıdır ve öğrenme eğrisi 20 ve 40 vaka olarak tahmin edilmektedir. Sonuç olarak çeşitli prosedürleri simüle etmek ve hatta VR'deki egzersizlerle sadece "ısınmak", cerrahların psikomotor yeteneklerini geliştirmelerine ve daha fazla yeterlilik kazanmalarına yardımcı olabilir. Ameliyata özgü anatominin sık ve çeşitli varyasyonları ile ilgili cerrahi tekniklere maruz kalma ve ameliyattan önce prova yapma, daha iyi ameliyat stratejisine, daha kısa işlem süresi, daha az kanama veya daha iyi klinik sonuçlar elde edilmesini sağlar. Bu nedenle VR eğitimi asistanlar için en uygun yöntemlerden biri olabilir. Güncel literatür araştırmasında laparoskopik nissen fundoplikasyon ameliyatı için yapılmış herhangi bir cerrahi simülasyon modeli bulunmamaktadır. Amacımız cerrahi alanda sık rastlanan gastroözofageal reflü hastalığının tedavisi için uygulanan laparoskopik nissen fundoplikasyon ameliyatı için daha önce yapılmamış ameliyat simülasyon modeli oluşturmaktır.