Akademik Veri Yönetim Sistemi
TÜSEB A Grubu Acil AR-GE Projesi, 2023 - 2024
Bu çalışmada amaç ilaç ve doğal ürün kombinasyonu
arasındaki etkileşimleri keşfetmektir. Bu nedenle tip 2 diyabetes mellitusta
yaygın olarak kullanılan metformin hipoglisemik etkisi bilinen bir ilaç olarak
seçilmiş ve ilaç etkileşimini görmek amacıyla da 3 farklı doğal ürün
seçilmiştir, bunlar karayemiş ekstraksiyonu, rutin flavonoidi ve alfa lipoik
asittir. Deneysel çalışmaya başlamadan önce hayvanlar 6 gruba ayrılmışlardır ve
ilk grup hariç (sağlıklı kontrol) diğer gruplara streptozotosin ve nikotinamid
ile tip 2 diyabet oluşturulmuştur. İlaç ve doğal ürünler 12 haftalık süre boyunca oral olarak uygulanmıştır
ve deney sonlandırıldığında hayvanlar sakrifiye edilerek kan ve dokuları
alınmıştır. Serum Biyokimya, HbA1c ve Fruktozamin değerleri otoanalizörde,
antioksidan enzimler ve TAS/TOS, Nitrik oksit spektrofotometrik metotlarla, insülin, aldoz redüktaz,
inflamasyon belirteçleri, inflamasyon yolakları ve diaçlgliserol ise ELISA
metoduyla ölçülmüştür. Ayrıca Histopatolojik inceleme ile pankreas diyabetik
açıdan değerlendirilmiş ve insülinin immunohistokimyasal boyanması ile de
insülin salınım şiddetleri belirlenmiştir. Sonuçlar istatistiksel bakımdan
incelendikten sonra çalışmalar ile karşılaştırılmıştır ve özellikle kan şeker
seviyelerinin diğer çalışmalara göre istatistiksel olarak anlamsız olduğu ve
genelde gruplar arasında birbirine yakın seyrettiği görülmüştür (p>0,05).
Kesim gününe ait canlı ağırlık değişimleri ile Kalsiyum, Seruloplazmin ve ALP
değerlerinde istatistiksel bakımdan anlamlı farklılık bulunmuştur. Kan şeker
seviyeleri en düşük olan grup metformin ve karayemiş kombinasyonu verilen grup
olmuştur ve 130,80 + 21,75 mg/dL çıkmıştır en yüksek seyirde olan ise
rutin flavonoidi ve metformin verilen grup olmuştur ve 165,89 + 48,89
mg/dL çıkmıştır. Antioksidan etkili enzimler ve bileşikler arasında bir tek
seruloplazmin değerlerinde istatistiksel olarak anlamlılık bulunmuştur ve en
yüksek konsantrasyon diyabet grubunda en düşük ise diyabetli olup metformin ve
rutin flavonoidi kullanılan grupta görülmüştür. Fruktozamin ve HbA1c
değerlerinde istatistiksel bakımdan bir anlamlılık bulunmamıştır. Nitrik Oksit
düzeylerinde ise beyin, böbrek dokuları ve plazmada istatistiksel bakımdan anlamlılık
bulunmuştur. Beyin ve böbrek dokularında aldoz redüktaza ilişkin sonuçlar
istatistiksel olarak anlamlılık ifade etmemekte ancak göz ve plazma aldoz
redüktaz aktiviteleri alfa lipoik asit ve metformin kombinasyonu verilen diyabetik
ratlarda anlamlı olarak azalma göstermektedir. Total antioksidan kapasite
ölçümünde göz dışında diğer dokularda anlamlılık bulunamamıştır ve total
oksidan kapasite analizinde ise hiçbir dokuda anlamlılık çıkmamıştır. Serumda
oksidatif stres indeksi en düşük kontrol ve karayemiş grubunda iken en yüksek
diyabetli grupta bulunmuştur. İnflamasyon belirteç ve yolakları ile ilgili
yapılan analizlerde kontrol grubuna göre istatistiksel olarak anlamlı farklılık
bulunamamış ve genelde tüm gruplarda benzer seyrettiği ortaya konulmuştur.
Diaçilgliserol seviyelerinde de aynı şekilde kontrol grubu ile paralel
seyrettiği tespit edilmiştir. Insulin salınımının kontrol grubuna göre diğer
gruplarda azalma gösterdiği ancak tamamen engellenmediği görülmüş olup tip 2
diyabet için uyumlu sonuçlar verdiği gözlenmiştir. İlaç ile doğal ürünlerin
birbirlerinin etkilerini nasıl değiştirdiğini daha iyi ifade edebilmek için çalışma
süresinin çok daha uzun tutulması gerekmektedir. İlaç etkileşimlerine yönelik
in vivo çalışmaları arttırmak ve ileri analiz yöntemlerini uygulayarak
araştırmaların gerçekleşmesine yönelik çalışmalara daha çok destek
verilmelidir. Diyabetik yolaklar daha ayrıntılı incelenmeli ve histopatolojik
çalışmalar ve immun boyamalarla aletrantif yolakların görüntülenmesi ve
metotların geliştirilmesi gerekmektedir.