Akademik Veri Yönetim Sistemi
Yükseköğretim Kurumları Destekli Proje, 2023 - 2025
| Atıksu Bazlı Epidemiyolojisi (ABE), yasa dışı maddeler dahil birçok maddenin kontrolü ve tespiti için geleneksel göstergelere dayalı, metodolojileri güvenilir ve tamamlayıcı bir araç olarak kullanılmaktadır. Küresel olarak yapılan ABE çalışmaları ile yasal ve yasa dışı madde kullanımlarının dünya haritası oluşturularak hızlı, nesnel ve güncel bilgiler sağlanabilmektedir. Özellikle madde kullanımının değerlendirilmesinde ve farklı ülke ve bölgelerin küresel olarak karşılaştırılmasında yararlı olabilmektedir. Bu vizyon özellikle geleneksel anketlerin yapılmasının zor olduğu ülkelerde yürütülerek ABE çalışmaları ile elde edilebilmektedir. Su kaynaklarında yapılan ABE araştırmaları ile bu maddelere maruziyetin insanlarda olduğu kadar suda yaşayan canlılar üzerindeki etkisini de anlamak adına hayati önem taşımaktadır. Bu çalışmada, Türkiye'nin güneyindeki atık su arıtma tesislerinin (AAT'lerin) giriş ve çıkış sularında nöropsikiyatrik ilaçları tespit etmek, bu ilaçların seviyelerine ilişkin verileri özetlemek, tedavi sürecindeki eliminasyonların gözlemlemek ve sağlık ve çevresel risk değerlendirmesi yapmak amaçlanmaktadır. Bu sebeple yaygın olarak kullanılan nöropsikiyatrik ilaçlar atıksu ve nehir sularında analiz için seçilmiştir. Seçilen AAT’lerin giriş ve çıkış suyu numuneleri (24 saat boyunca her 15 dakikada bir birleştirilmiş) toplanacak ve nehir suyu için elle numune alma yöntemi kullanılacaktır. Toplanan su numuneleri katı faz ekstraksiyon (SPE) yöntemi ile ekstrakte edilecektir. Nöropsikiyatrik ilaçların ve bunların metabolitlerinin oluşumu ve ölçümü, sıvı kromatografi tandem kütle spektrometrisine (LC/MS-MS) ile yapılacaktır. Belirli bir ilaç hedef kalıntısının (DTR) kollektif atılım oranı, incelenen popülasyon tarafından tüketilen aktif ana ilaç miktarını tahmin etmek için kullanılacaktır. İlacın kendisi veya ana metabolitinin konsantrasyonlarına dayanarak, tüketilen nöropsikiyatrik ilaç miktarı hesaplanacaktır. Ayrıca nöropsikiyatrik ilaçların kantitatif risk değerlendirmesi için, Monte Carlo (MOE) simülasyonu kullanılarak sağlık riski ve risk katsayıları (RQs) kullanılarak ise çevresel risk değerlendirmesi hesaplanacaktır. |