Akademik Veri Yönetim Sistemi
Ergün L. (Yürütücü)
Yükseköğretim Kurumları Destekli Proje, 2003 - 2006
Bu
çalışma, çeşitli toksin bağlayıcıların [Improved milbond TX (aluminosilkat), Mycotox
(maya hücre duvarı + oksikinol + tymol) ve Moldstop (aluminosilikat + organik
asit)] bıldırcınları
aflatoksinlerden koruma etkinliğini saptamak amacı ile yapılmıştır. Bu nedenle
her bir toksin bağlayıcı için ayrı ayrı olmak üzere toplam 3 adet deneme
yapılmıştır. Denemelerin her birinde hayvan materyali olarak bir günlük yaştaki
180 adet her iki cinsiyetteki bıldırcın civcivi rast gele 4 deneme grubuna
dağıtılmıştır. Deneme grupları da her biri 45 hayvan içeren 5 alt gruba ayrılmıştır.
Araştırmaların her birindeki dört grup için dört farklı karma yem
kullanılmıştır: 1)Toksin ve toksin bağlayıcı içermeyen (kontrol) grup; 2)Toksin
bağlayıcı içeren grup; 3)Toksin (2,5 mg aflatoksin/kg karma yem) içeren grup;
4)Toksin (2,5 mg aflatoksin/kg karma yem) ve toksin bağlayıcı içeren grup.
Denemelerin her biri 3 haftalık yaşa kadar devam etmiştir. Karma yemler ve su ad libitum olarak hayvanların
tüketimine sunulmuştur. Improved Milbond-TX® ve Micotox® ile yapılan denemelerde yemlerde aflatoksin
bulunması canlı ağırlık artışını önemli derecede engellemşitir. Ancak
aflatoksin içeren yeme Improved Milbond-TX® ilavesi bu olumsuzluğu
önemli düzeyde engellemiş, Micotox®’un ise düzeltici bir etkisi
görülmemiştir. Yemlere katılan aflatoksin yem tüketimini önemli ölçüde
azaltmıştır. Aflatoksinli yemlere Improved Milbond-TX® ilavesi
sonucu yem tüketimindeki azalma önemli (P<0,001) düzeyde engellenirken Mycotox®
ve Moldstop ilavesinde böyle bir etki ortaya çıkmamıştır. Hiç bir uygulamada
yemden yararlanma oranı önemli düzeyde etkilenmemiştir. Improved Milbond-TX®
ve Micotox®’ lu denemede aflatoksin ilavesi sonucu relatif karaciğer
ağırlıklarında önemli artışlar gözlenirken toksin bağlayıcılar bu etkiyi
değiştirmemiştir. Serum toplam protein ve glikoz düzeyleri bakımından gruplar
arasında istatistik önem taşıyan farklılıklar belirlenmemiştir. Improved
Milbond-TX® kullanılan birinci denemede gruplar arasında serum
kolesterol düzeyi değişmezken Micotox®’
lu ve Moldstop’lu denemelerde, aflatoksin toplam serum kolesterol
düzeyini önemli ölçüde azaltmıştır. Her üç denemede de kontrol ve sadece
bağlayıcı içeren grubun karaciğerinde yağlanma görülmediğinden renkleri normal olmasına karşın, sadece
aflatoksin içeren grubun karaciğerlerinin yağlandığı, renginin de açık olduğu
saptanmıştır.
Karaciğerlerden
alınan kriyostat kesitlerinin yağ boyamalarında kontrol ve sadece Improved
Milbond-TX® ve MYCOTOX katkısı yapılan gruplarda yağlanma tablosuna
rastlanmadığı, sadece MOLDSTOP kullanılan grupta ise çok hafif bir yağlanma
oluştuğu gözlemlenmiştir. Her üç denemede de sadece aflatoksinli yemle
beslenenlerde yağ damlacıklarına rastlandığı belirlenmiştir. Improved
Milbond-TX® katkısının toksinden kaynaklanan yağlanmayı
azalttığı ancak MYCOTOX ve MOLDSTOP’un yağlanmayı azaltıcı bir etkisinin
olmadığı belirlenmiştir.
Kontrol ve toksin bağlayıcı bulunan gruplardaki
karaciğerlerin elektron mikroskopisinde organeller normal yapıda
gözlemlenmiştir. Aflatoksin, hepatositlerin sitoplazmalarında yağlanmaya ve
bazı organellerin yapısında bozulmaya sebebiyet verirken Improved Milbond-TX®
katkısı, organellerdeki yıkımlanmayı azaltıcı bir etki göstermiştir.
Aflatoksinin ribozom ve polizomların sayısında azalma meydana getirdiği, MYCOTOX
ilavesi ile bu olumsuzluğun yer yer giderildiği ve polizomların sayısında artış
olduğu görülmüştür. Toksinli yeme Moldstop katılan gruplarda yağlanma
tablosunda belirgin azalma görülmemekle beraber kendisini yağlanmadan
koruyabilen sağlam kalmış hepatositlerde ribozom ve polizomların sayısının toksinli
gruba göre arttığı, granüllü endoplazma retikulumundaki tahribatın da yer yer
giderildiği gözlenmiştir.
Araştırmanın başlangıcından sonuna kadar geçen sürede
yapılan Periodik asit Schiff ve Best Carmin boyamalarında, kontrol ve deneme grupları arasında,
karaciğer glikojen depolanması bakımından histolojik düzeyde önem taşıyan
farklılıklar gözlenmemiştir.
Newcastle
aşısına karşı oluşan antikor düzeyinin HI ile incelenmesi sonucunda
aflatoksinin oluşan antikor düzeyini düşürdüğü MYCOTOX ve MOLDSTOP’un düşen antikor titresini düzelttiği
saptanmıştır. Improved Milbond-TX® ‘in ise düşen antikor düzeyini
rölatif olarak iyileştirdiği görülmüştür.
Elde
edilen sonuçlar değerlendirildiğinde Improved Milbond-TX®
aflatoksinlerin neden olduğu zararlı etkilerin engellenmesinde ve/veya
azaltılmasında etkili olduğu, Micotox®’ ve Moldstop’un verim
performansı parametrelerinin düzeltilmesinde istatistik bir etki oluşturmadığı
söylenebilir.