Akademik Veri Yönetim Sistemi
Çınkır Ş. (Yürütücü), Çetin S. K.
Yükseköğretim Kurumları Destekli Proje, 2012 - 2014
OKUL YÖNETİCİLERİ ve ÖĞRETMENLERİN KARŞILIKLI OLARAK BİRBİRLERİNİ
ETKİLEME TAKTİKLERİ ve ÖRGÜTSEL ADALET İLE İLİŞKİSİ
Bu araştırmada, Türkiye’de ortaöğretim okullarında görev yapmakta olan yöneticileri ve öğretmenlerin
birbirlerini nasıl etkilediği ve örgütsel adalet türlerine olan algılarının belirlenmesi amaçlanmıştır.
Araştırmada ayrıca örgütsel adalet türlerinin örgütsel etkileme taktiklerini yordayıp yordamadığı test
edilmiştir. İlişkisel tarama modelindeki araştırma, nicel ve nitel yöntemlerin birlikte kullanıldığı “karma
araştırma” deseni ile desenlenmiştir.
Araştırmanın nitel boyutunda, veriler, 23 il merkezinden 284 okul yöneticisi ve 854 öğretmenden
toplanmıştır. Araştırmada veriler Türkiye’yi temsil edecek Şekilde İstanbul, Tekirdağ, Balıkesir, İzmir,
Muğla, Bursa, Kocaeli, Konya, Karaman, Adana, Hatay, Kırşehir, Kırıkkale, Zonguldak, Samsun, Trabzon,
Ordu, Erzurum, Ağrı, Malatya, Muş, Gaziantep ve Diyarbakır illerinde bulunan ortaöğretim okullarındaki
yönetici ve öğretmenlerden toplanmıştır. Veriler SPSS 13 ve Lisrel 8.7 programları ile analiz edilmiştir.
Verilerin analiz edilmesinde aritmetik ortalama, standart sapma gibi betimsel istatistikler, varyans analizi, path
analizi, açımlayıcı ve doğrulayıcı faktör analizi teknikleri kullanılmıştır.
Araştırmanın nitel boyutunda hedef evrenini oluşturan Ankara, Kırıklale, Kırşehir, Konya, Muğla,
İzmir, Muş, Bursa, İzmit, İstanbul il merkezlerinizde kamu orta öğretim okullarında okullarında görev yapan
18 yönetici ve 20 öğretmenle görüşme yapılmıştır. Araştırmanın nitel verileri ise içerik analizi tekniğiyle
analiz edilmiş ve raporlaştırılmıştır.
Araştırma sonuçlarına göre, öğretmenler yöneticileri etkilerken etkileme taktikleri arasında en çok
arkadaşlığı kullanma, pazarlık yapma ve diretme taktiklerini kullanırken, bir üst otoriteye başvurma ve
başkaları ile koalisyon yapma taktiklerini orta düzeyde kullanmaktadırlar. Öğretmenler en az neden gösterme
etkileme taktiğine başvurmaktadırlar. Yöneticiler ise, örgütsel etkileme taktiklerinden arkadaşlık, pazarlık,
başkaları ile koalisyon yapma ve diretme taktiklerini yüksek düzeyde, bir üst otoriteye başvurma ve yaptırım
taktiklerini orta düzeyde ve neden gösterme taktiğini ise düşük düzeyde kullanmaktadırlar. Öğretmenlerin
kullandıkları örgütsel etkileme taktiklerini, örgütsel adalet türlerinden en iyi dağıtım adaleti, süreç adaleti ve etkileşim adaleti yordamakta, yöneticilerin örgütsel etkileme taktiklerini ise örgütsel adalet türlerinden en iyi
dağıtım adaleti, süreç adaleti ve etkileşim adaleti yordamaktadır.
Demografik değişkenler bakımından öğretmen ve yöneticilerin görüşleri incelendiğinde,
öğretmenlerin cinsiyet, kıdem, öğrenim durumu ve toplam öğrenci sayısı değişkenlerine göre örgütsel
etkileme taktiklerinde anlamlı fark olduğu bununla birlikte toplam öğretmen sayısı değişkenine göre anlamlı
bir farklılık olmadığı belirlenmiştir. Yöneticilerin cinsiyet, kıdem, öğrenim durumu, toplam öğrenci ve toplam
öğretmen sayısı değişkenlerine göre örgütsel etkileme taktiklerinde fark olmadığı belirlenmiştir.
Öğretmenlerin kıdem, öğrenim durumu, toplam öğrenci sayısı değişkenlerine göre örgütsel adalet türlerinde
fark olmadığı, cinsiyet değişkenine göre ise anlamlı bir farklılık olduğu belirlenmiştir. Yöneticilerin cinsiyet,
öğrenim durumu, toplam öğrenci ve toplam öğretmen sayısı değişkenlerine göre örgütsel etkileme adalet
türlerinde anlamlı fark olmadığı sadece kıdem değişkeninde farklılık olduğu belirlenmiştir.
Araştırma sonuçlarına dayalı olarak okullarda öğretmen ve yöneticilerin kullandıkları örgütsel
etkileme taktikleri ve öğretmen ve yöneticilerin örgütsel adalet türlerini algılamaları ile ilgili olarak bazı
öneriler geliştirilmiştir.