Akademik Veri Yönetim Sistemi
TÜBİTAK Projesi, 2209-A - Üniversite Öğrencileri Araştırma Projeleri Destekleme Programı, 2025 - 2026
Otizm Spektrum Bozukluğu (OSB), Mental Bozuklukların Tanısal ve İstatistiksel El Kitabı'na (DSM-5) göre, 3 yaşından önce ortaya çıkan duyusal işlemleme problemleri (DİP) ile ilişkili sosyal etkileşim, iletişim ve tekrarlayan davranış sorunlarıyla karakterize bir nörogelişimsel bozukluktur. OSB'li bireylerin %90'ından fazlasında DİP görülmektedir. Bu duyusal problemler, çocukların sosyal etkileşimlerini güçlendirememelerine, duygusal kontrol sorunlarına, belirli nesnelere aşırı bağlılık göstermelerine ya da bazı ortamlardan kaçınmalarına yol açabilir. Bu nedenle, OSB'li çocuklar için onları rahatlatmak ve duyusal ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla çeşitli duyusal ürünler ve hizmetler geliştirilmiştir.
Doğru seçilmiş bir oyuncak, sadece belirli yetenekleri geliştirmekle kalmayıp, çocuğun kişisel gelişimine de katkı sağlamalıdır. Ancak OSB'li çocukların dikkat becerilerindeki zayıflık, sınırlı ilgi alanları ve özel duyusal gereksinimlerinden dolayı aileler, uygun oyuncakları bulmakta zorluk çekmektedir. Çocuklar için alınan oyuncakların birçoğunda kullanım süresinin kısıtlı olduğu gözlemlenmektedir. Bu durumun sebepleri arasında oyuncağın çocuğun ilgisini çekmemesi veya çabuk bozulması yer almaktadır.
Bu zorlukların aşılmasına katkıda bulunmak amacıyla, çocukların duyusal profilleri ve oyuncak eğilimleriyle bağlantılı, duyusal temelli oyuncaklar üretme projesi geliştirilmiştir. Projede, antimikrobiyal filamentler kullanılarak 3 boyutlu yazıcılarla oyuncaklar üretilmesi ve modifiye edilmesi hedeflenmektedir. Çalışma, Ankara Üniversitesi Kızılcahamam Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu tarafından yürütülen bir öğrenci projesi olup, DSM-5 tanı kriterlerine göre OSB tanısı almış, 3-10 yaş arası çocuklar dahil edilecektir. Çocukların duyusal profilleri Dunn Duyu Profili ile değerlendirilirken, oyuncak seçme eğilimleri Oyuncak Seçme Davranışları ve Oyuncak Tutum Anketi ile analiz edilecektir.
Proje, düşük maliyetli oyuncaklar üreterek ailelere ekonomik destek sağlamayı ve OSB'li çocukların ihtiyaca yönelik özelleştirilmiş oyuncaklara erişimini kolaylaştırmayı amaçlamaktadır. Projenin sonuçları ulusal veya uluslararası bir kongrede sunulacak ve fikir patenti başvurusunda bulunulacaktır. Ayrıca, TÜBİTAK BİGG destek programı aracılığıyla projeyi genişletme çalışmaları yapılacaktır.