Akademik Veri Yönetim Sistemi
Özkoç Ö. (Yürütücü), Çiner C. U., Fırat M. M., YEŞİLYURT N.
TÜBİTAK Projesi, 2021 - 2023
Bu projenin konusu Dışişleri Bakanlığı’nın 1920’den 2020’ye kadar olan dönemdeki teşkilat yapış ve personel rejimini temel alan kurumsal dönüşüm ile ve bu dönüşümün Türk dış politikasıyla olan etkileşim sürecidir. Dolayısıyla, bu projede, belli dönemlerde Bakanlığın kurumsal yapısında ortaya çıkan değişikliklerin Türk dış politikasının öncelikleriyle olan etkileşim süreci analiz edilecektir. Bakanlığın 100 yıllık tarihsel süreçte meydana gelen kurumsal dönüşümünü tüm yönleriyle sarih bir şekilde ortaya koyabilmek için, ilgili tarihsel süreç belli alt dönemlere ayrılarak incelenecektir. Milli Mücadele Dönemi (1920-1923), Çok Yönlü Dış Politika I (1923-1945), Batı Bloku Ekseninde Dış Politika I (1945-1960), Çok Yönlü Dış Politika II (1960-1980), Batı Bloku Ekseninde Dış Politika II (1980-1991), Küreselleşme Ekseninde Dış Politika (1991-2002) ve AK Parti Hükümetleri Dönemi (2002-2020) olmak üzere yedi alt dönem belirlenmiştir.
Türk dış politikasına ilişkin literatürün aksine, bizatihi dış politikanın en önemli aktörlerinden biri olan Dışişleri Bakanlığı’nı mercek altına alacak araştırmamız, ilgili arşiv başta olmak üzere birincil kaynak taraması ile derinlemesine mülakatlar temelindeki sözlü tarih çalışmasının sentezine dayanan özgün bir yaklaşımdan hareket edecektir. Bu çerçevede, projenin literatürdeki boşluğu iki açıdan dolduracağını belirtmek gerekmektedir. İlk olarak, Türk dış politikası yazınına kıyasla Dışişleri Bakanlığı’nın kurumsal tarihine odaklanan çalışmalar henüz emekleme aşamasındadır. İşte, projemiz, literatürdeki bu eksikliği gidermeye adaydır. İkincisi, Dışişleri Bakanlığı’nı merkeze alan mevcut çalışmalarsa kullandıkları yöntem açısından sınırlı kalmaktadırlar. Bu projede arşiv malzemesinin yanı sıra Dışişleri Bakanlığı’nın emekli ve görevli diplomatlarıyla gerçekleştirilecek yarı yapılandırılmış mülakatlara başvurulması planlanmaktadır. Literatürde, Dışişleri Bakanlığı’nın teşkilat yapısını ve 100 yıla yayılan kurumsal dönüşümünü arşiv taraması ile sözlü tarihin harmanlandığı bir yöntemle ele alan çalışmaya rastlanmamıştır. Bu açıdan, Bakanlığın örgütsel tarihini karma bir yöntemle ve kurumun içinden bir bakışla ele alacak bu araştırmanın literatürdeki boşluğun doldurulması konusunda özgün bir değere sahip olacağı söylenebilir.
Ağırlıklı olarak Ankara Üniversitesi’nde görev yapan ve Türk dış politikası konusunda uzmanlaşan akademisyenlerden oluşan proje ekibinde, Uşak Üniversitesi ve Kapadokya Üniversitesi başta olmak üzere farklı üniversitelerden de araştırmacılar yer almaktadır. Altı iş paketinden oluşan projenin 24 ayda tamamlanması planlanmaktadır. Bu çerçevede, ilk olarak birincil kaynaklar taranıp arşiv çalışması yapılacak; ikinci olarak, katılımcılar ve mülakat soru seti belirlenip, pilot görüşmeler gerçekleştirilecek; üçüncü olarak, mülakatlar yapılacak; dördüncü olarak mülakat kayıtları deşifre edilecek; beşinci olarak, odak grup çalışması yapılacak; son olarak da verilerin analiz edilerek, bulgular değerlendirilecektir.İlk aşamayı arşiv çalışması, ikinci aşamayı ise mülakatlar evresi ile odak grup çalışması oluşturmaktadır. Bundan sonra, iki yöntemle toplanan veriler bir araya getirilerek bulgular değerlendirilecektir.
Bu araştırmanın yaygın etkileri şöyle sıralanabilir. İlk olarak, birincil kaynakların taranmasıyla elde edilecek veriler haritalandırılacak ve bir web sayfası aracılığıyla kamuoyuyla paylaşılacaktır. İkincisi, proje devam ederken TR Dizin’de taranan iki ulusal makalenin yayımlanması ile bir ulusal bildirinin sunulması hedeflenmektedir. Üçüncüsü, proje sonrasında SSCI’de taranan bir uluslararası dergide makale yayınlanacak ve konuyla ilgili bir başucu kitabı yazılacaktır. Bu bilimsel çıktıların yanı sıra, projenin kuram ve uygulamada bir dizi başka yaygın etki yaratacağı düşünülmektedir. İlk olarak, araştırmamız akademi ile bürokrasi arasındaki temasın ve işbirliğinin geliştirilmesinde önemli bir rol oynayacaktır. İkincisi, Bakanlığın kurumsal tarihi ile dönemlere göre değişen dış politika öncelikleri arasında bağ kurulması, dış politika karar vericilerinin tarihsel örneklerden ders almaları konusunda etkili olacaktır. Üçüncüsü, bu proje, Türkiye’nin önde gelen diğer bakanlıkları için de benzer özgün araştırmaların yapılması konusunda örnek bir çalışma olabilir. Dördüncüsü, bu projenin ardından, Türk Dışişleri Bakanlığı ile başka bir ülkenin dışişleri bakanlığı arasında karşılaştırma yapmaya imkân tanıyacak uluslararası bir proje fikri geliştirilebilir.