Akademik Veri Yönetim Sistemi
Artuvan Korkmaz H., Kalaycıoğlu C. (Yürütücü)
Yükseköğretim Kurumları Destekli Proje, 2018 - 2019
Okuma görsel sembollerin çözümlenmesiyle sözcüğün dildeki karşılığına erişilen
karmaşık bir süreçtir. Sözel işlevlerin parçası olarak sol hemisfere yanallaşmıştır.
Sağlıklı bireylerde okuma sırasında sağ hemisferden sola kallozal iletim, soldan
sağa iletime göre hızlıdır. Disleksiklerde bu asimetri yoktur.
Bu çalışmanın amacı sağlıklı bireylerde okumaya ilişkin erken görsel süreçlerin ve
kallozal transfer hızının incelenmesiydi. İlk olarak 309 sağlıklı üniversite
öğrencisine anlamlı ve anlamsız sözcüklerden oluşan bir okuma testi uygulandı. İyi
(hızlı) ve kötü (yavaş) okuyan katılımcılar testteki tepki sürelerine göre belirlendi.
Bunlardan sağlak 41 gönüllü (24 iyi okuyan) EEG aşamasına dahil edildi. EEG
kaydı sırasında sağ veya sol yarı görme alanından iki çeşit görsel uyaran sunuldu.
Uyarılardan bir tipi yüksek ve düşük frekanslı anlamlı sözcükler ve yüksek
frekanslı sözcüklerden üretilmiş anlamsız sözcüklerden oluşuyordu. Diğer uyaran
tipi, sözcüklerle aynı boy ve yükseklikte beş dikdörtgenden oluşan basit görsel
uyarandı. Her uyaran tipi (düşük- ve yüksek-frekanslı sözcükler, yalancı sözcükler
ve basit görsel
uyaran) için ayrı ayrı, parietal ve oksipital bölgelerde (sırasıyla P7/8 ve O1/2
elektrotları) uyarılmış potansiyeller elde edildi. Erken görsel süreçlerle ilişkili
P1/N1 bileşenlerinin tepe oluşum süresi (latans) ve genlikleri belirlendi. Direkt
uyarılan hemisferdeki (sağ görme alanından uyarı için sol; sol görme alanından
uyarı için sağ hemisfer) genlik ve latanslar retinokortikal iletimi değerlendirmede
kullanıldı. Hemisferler arası iletim süresinin belirlenmesinde indirekt ve direkt
uyarılan hemisfer arasındaki latans farkı hesaplandı. İyi ve kötü okuyan gruplar
arasında retinokortikal ve hemisferler arası iletim farklılıkları Tekrarlayan
Ölçümlerde ANOVA ile test edildi.
Davranış testinde iyi ve kötü okuyan gruplar anlamlı sözcükleri anlamsızlardan
hızlı okudular. Bu, anlamlı sözcükler için hızlı direkt ortografik yol ve anlamsız
sözcükler için yavaş fonolojik yol olmak üzere, çözümleme sürecinde farklı
yolların kullanılmış olmasıyla açıklanabilir. Doğruluk açısından fark gözlenmedi,
bu durum okuma testinin basitliğiyle ilişkili olabilir. Araştırmanın EEG kısmında,
iyi okuyan grupta okuma sırasında pariyetal N1 bileşenine ait sağdan sola
hemisferler arası transfer zamanı, soldan sağa transfere göre daha hızlıydı. Buna
karşılık kötü okuyan grupta asimetri gözlenmedi. Bu sonuç, disleksiklerde kallozal
transfer asimetrisinin olmadığını bildiren literatürle uyumluydu. Kallozal transfer
asimetrisi basit görsel uyaran için bulunmadı. Ek olarak pariyetal P1 ve oksipital
P1/N1 için de gözlenmedi. Bu sonuçlar asimetrik transfer hızının okuma süreçleri
ile ilişkili olabileceğini gösterdi. Retinokortikal iletim yönünden iyi ve kötü
okuyanlar farklı değildi. Hemisferler arası iletim süresi ve retinokortikal iletim
sözcük türünden etkilenmedi.
Sonuç olarak, araştırma bulgularımız disleksiklerde ve sağlıklı kötü okuyucularda
gözlenen yavaş okumanın nöral mekanizmalarının benzer olabileceğini destekledi.
İyi ve kötü okuyucular arasında retinokortikal transfer farkının olmayışı, sorunun
daha ileri kortikal süreçlerle ilgili olabileceğini gösterdi.
Anahtar Sözcükler: EEG, Hemisferler Arası İletim, OİP, Okuma, Yanallaşma