Akademik Veri Yönetim Sistemi
Baştürk Ö. (Yürütücü), Esmer E. M., Aliş S., Yeşilyaprak C., Kuhn J., Jollisaint L.
Yükseköğretim Kurumları Destekli Proje, 2023 - 2026
Bu proje çalışması ile çift yıldızlar etrafında çeşitli yöntemlerle önerilen, görülemeyen ancak gözlenen sisteme kütle çekimle bağlı olduğu düşünülen ilave bileşenlerin doğrudan görüntüleme yöntemiyle onaylanması için DAG 4 metre teleskobunun ve ona bağlı koronograf (PLACID), kızılöte algılayıcı kamera (DIRAC) ve adaptif optik (TROIA) düzeneklerinden oluşan Doğrudan Görüntüleme Sistemi’yle (DGS) ulaşılabilecek doğrudan görüntüleme limitlerinin (kontrast, açısal uzaklık gibi) belirlenmesi amaçlanmıştır.
Proje kapsamında zamanlama yönteminin yanı sıra ışık eğrisi çözümlerinde ek ışınıma (üçüncü ışık) gerek duyulan çift sistemler ile çift yıldız bileşenlerinin dikine hızlarını elde etmek üzere kullanılan genişleme profillerinde (ing. broadening function) üçüncü bileşene ilişkin yapıların (piklerin) gözlenmesi nedeniyle etrafında ilave cisimlerin bulunabileceği düşünülen çift sistemlerin çalışılarak olası ilave cisimlerin doğrudan görüntülemeyle onaylanabilmesi amacıyla doğrudan görüntüleme limitlerinin belirlenmesi hedeflenmektedir.
Ülkemizin en büyük temel bilim yatırımlarından biri olan ve Uzay Bilimleri 2023 Vizyon Projeleri arasında yer alan, Milli Uzay Programı’nın da bir parçası olan DAG 4 metre teleskobunun ilk gözlem aletleri arasında yer alacak koronograf (PLACID), kızılöteye duyarlı kamera (DIRAC) ve Türkiye’de geliştirilen adaptif optik (TROIA) sisteminin birlikte performansının belirlenmesi geniş çaplı bir doğrudan görüntüleme projesi ile mümkün olabilecektir. Bu amaçla çift yıldızlar, ötegezegenler, enstrümantasyon ve teleskop hakkında deneyimli uluslararası bir araştırma ekibi oluşturulmuştur. Bu ekip, bu projeyle yapılacak araştırmalar ve gözlemlere ek olarak İstanbul Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinatörlüğü ve TÜBİTAK’a söz konusu sistemin limitleri ötegezegen / kahverengi cüce / düşük kütleli yıldız bileşenler barındırabileceği düşünülen tek yıldızlar için de belirlemek, simülasyon ve test gözlemlerini yapmak ve sonuçları yorumlamak amacıyla sunulan proje önerileriyle başvurularda bulunmuştur. Bu proje dahilinde ise limitleri belirlemeye yönelik farklı tür, yörünge dönemi, parlaklık, kütle ve büyüklüğe sahip bileşenler ve ilave cisim barındırdıkları düşünülen çift yıldızları içeren hedef listelerinin oluşturulması, doğrudan görüntüleme odaklı hesapların ve simülasyon çalışmalarının yapılması, seçilmiş ötegezegen ve çift yıldız sistemlerinin hassas fotometrik (ışık eğrisi), zamanlama (minimum zaman) ve gerektiğinde tayfsal gözlemlerinin yapılması hedeflenmektedir. DAG DGS sisteminin test ve proje gözlemlerine proje süresi içinde açılması durumunda belirlenen çift sistemler arasında en yüksek önceliğe sahip olanların doğrudan görüntüleme gözlemlerinin yapılarak sistemin limitlerinin pratikte testinin yapılması ve söz konusu ilave cisim adaylarının doğrulanması da amaçlanmaktadır.