Akademik Veri Yönetim Sistemi
Yılmaz M. (Yürütücü), Şenavcı H. V., Baştürk Ö., Tanrıverdi T.
TÜBİTAK Projesi, 2014 - 2017
Projenin amacı, TÜBİTAK Ulusal Gözlemevi’nde (TUG) RTT150 teleskobu ile 2007 yılından bu yana sürdürülen ötegezegen araştırmaları kapsamında 20-500 m/sn aralığında dikine hız değişimi gösterdiği anlaşılan 13 aday yıldızın yeni gözlemsel veriler ışığında bu değişim nedenlerini daha kesin olarak ortaya koymaktır. Bunun yanında bu çalışma, aday yıldızların RTT150 ve Coudé Échelle Tayfçeker (CET) ile alınmış yüksek çözünürlüklü tayflarını kullanarak yıldızların fiziksel (sıcaklık, yarıçap ve kütle gibi) ve atmosfer (yüzey sıcaklığı, atmosferik kimyasal bileşimi, türbülans hızı ve dönme hızı gibi) özelliklerini belirlemeyi de öngörmektedir. Projenin asıl hedefi ise başarılı bir/birkaç ötegezegen keşfi gerçekleştirmektir. Bu kapsamda, 2014-2017 yılları arasında 1,5m’lik RTT150 teleskobu ve ona bağılı iyot soğurma aygıtı ile aday yıldızların yüksek çözünürlüklü tayfları elde edildi. Adayların hassas dikine hızları IDL yazılım dilinde yazılan özgün bir analiz kodu ile ölçüldü. Yıldızların fiziksel ve atmosfer parametreleri tayftaki temiz örtüşmemiş çizgilerin eşdeğer genişlik ölçümleri ve ATLAS9 (Kurucz, 1993) model atmosfer programı yardımıyla hesaplandı. Ayrıca dikine hızlarda görülen değişimleri anlamak ve fotometrik bir değişkenlik gösterip göstermediğini irdelemek için adayların Ankara Üniversitesi Kreiken Rasathanesi’nde (AUKR) bulunan T35 teleskobu ile ışık ölçümleri elde edildi. Elde edilen bulgulardan iki aday yıldızın, HD 208897 ve HD 210925, ötegezegen(ler)’den kaynaklanabileceğini gösteren önemli dikine hız değişimleri gösterdikleri saptandı. Bu adayların tayf çizgilerine yapılan çizgi açıortay ve profil analizleri ile HD 208897 yıldızının etrafında Jüpiter benzeri bir gaz gezegenin var olduğu anlaşıldı. Yörünge analizi ile gezegenin yaklaşık 1,5 Jüpiter kütlesine sahip olduğu ve yıldızı etrafında neredeyse dairesel (e~0,1) bir yörüngede 353 günde dolandığı belirlendi. Diğer aday için (HD 210925) dikine hız değişim nedeninin doğrulanması için ek tayfsal gözlemlerin yapılması gerektiği görüldü. Yıldızlardan geriye kalan altı tanesi (HD 5181, HD 10259, HD 31039, HD 83371, HD 205084 ve HD 211960) ise dikine hızlarında gösterdikleri büyük genlikli hız (birkaç yüz m/sn) değişimleri nedeniyle tayfsal çift yıldız oldukları ilk kez bu çalışma ile anlaşıldı. Kalan diğer adaylarda ise önemli bir dikine hız değişimi görülemedi.