Tebşîrât ve irhâsât rivayetleri açısından İmâmiyye Şiası'nın risalet öncesi döneme bakışı (Bihârü'l-envâr örneği)


Tezin Türü: Doktora

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2020

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: MUHARREM SAMET BİLGİN

Danışman: MEHMET ÖZDEMİR

Özet:

Bu doktora çalışmasında İmamiyye Şiası'nın Hz. Muhammed'in peygamber olmadan önceki dönemine yaklaşımı üzerinde durulmuştur. Bu döneme ait tebşîrât ve irhâsât rivayetleri ele alınmıştır. Bu rivayetlerin üzerinden İmâmiyye'nin Hz. Muhammed tasavvuru ortaya konulmaya çalışılmıştır. Mezhebin önemli ve hacimli kaynaklarından biri olan Bihârü'l-Envar'daki rivayetler incelenmiştir. Bu rivayetlerin dayanakları ve etkileri belirlenmeye çalışılmıştır. Ayrıca yeri geldikçe Sünîlerle karşılaştırma yapılmıştır. Tezimiz bir giriş ve üç bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümünde araştırmanın konusu, amacı, önemi ve kaynaklarından bahsedildikten sonra Meclisî'nin hayatı ve eserleri üzerinde durulmuştur. Sonra da tezimize temel teşkil eden eseri Bihârü'l-Envâr hakkında bilgi verilmiştir. Tezin birinci bölümünde İmamiyye'nin Hz. Muhammed'le ilgili düşüncelerinin oluşumunu etkileyen faktörler anlatılmıştır. İslam öncesi döneme ait kabile çekişmeleri ve mezhebin prensipleri, Hz. Ali vurgusu, rüya motifi, Yahudilerin etkisi burada önemli rol oynamaktadır. İkinci bölümde eserde yer alan tebşirât rivayetleri incelenmiş, diğer kaynaklarla karşılaştırılmıştır. Üçüncü bölüm ise irhasât rivayetlerinin incelenmesine ve değerlendirilmesine tahsis edilmiştir. Tez sonuç bölümüyle sona ermiştir. In this doctorate study, the approach of Imamiyya Shia to the period of Muhammad before becoming a prophet was emphasized. The narrations of tabshîrâ and irhâsât of this period were discussed. Based on these narrations, it was attempted to reveal the Imâmiyya's imagination of Muhammad. The narrations in Bihâr al-Anwâr, which is one of the important and voluminous sources of the sect, were examined. The basis and effects of these narrations have been tried to be determined. In addition, comparisons were made with the Sunnis as appropriate. Our thesis consists of an introduction and three chapters. In the introduction part, after mentioning the subject, aim, importance and sources of the research, the life and works of Majlisî are discussed. Then, information about Bihâr al-Envâr, which is the basis of our thesis, is given. In the first part of the thesis, Imamiyya's factors affecting the formation of his thoughts about Muhammad are explained. The pre-Islamic tribal conflict and the principles of the sect, emphasise of Ali, Jews effect, dream motif play an important role here. In the second part, the narrations of tabshira in the work were examined and compared with other sources. The third part is devoted to the examination and evaluation of the narration reports. The thesis ended with a conclusion.