Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2014
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: MEHMET NUR AKDOĞAN
Danışman: MEHMET ÖZDEMİR
Özet:alışmamızda, İmamiye Şîası kaynaklarında Hz. Ömer'in hilafetine kadar olan yaşantısının nasıl ele alındığının tespit edilmesi amaçlanmıştır. Her bir başlık işlenirken Şîî müelliflerin vefatı esas alınarak kronolojik bir bakış açısı ortaya konmuş, bununla da tarihî süreçte Hz. Ömer algısındaki değişiklikler vurgulanmaya çalışılmıştır. Çalışmamız; giriş, üç ana bölüm ve sonuçtan oluşmaktadır. "Giriş" kısmında, araştırmanın yöntemi, kaynakları, Şîa'nın dinî-siyasî bir mezhep olarak ortaya çıkışı, Şîa'nın sahabe, aşere-i mübeşşere, Hz. Ömer dışındaki üç halife ve Ehl-i Beyt algısı genel hatlarıyla ele alınmıştır. Birinci bölümde, Hz. Ömer'in soyu ve İslamiyet'i kabulünden önceki hayatı hakkında Şîî müelliflerin bakışı ortaya konmuştur. Bu bölümde işlediğimiz konular Şîa tarafından, Hz. Ömer'in İslamiyet'ten sonraki hayatına etki eden ve olumsuz neticeleri olan hususlar olarak görülmüştür. Şîî müellifler, Hz. Ömer'in soyuna pek çok sahâbenin ağzından sık sık atıfta bulunarak onun veled-i zina olduğunu ispat etmeye çalışmışlardır. Ancak bunu yaparken ya zayıf ya da tamamen kurgulanmış rivayetlerden yola çıkmışlardır. Ayrıca aynı bölümde Sünnî kaynaklarda "Fârûk" ve Emîrü'l-Müminîn" lakapları ile ünlenen Hz. Ömer'e Şîî müellifler tarafından verilen ve tamamına yakını hakaret içeren isim ve lakaplar konusu işlenmiştir. İkinci bölümde, Hz. Ömer'in ihtidasından Hz. Ebu Bekir'in hilafetine kadar olan yaşamı ele alınmıştır. Bu bölüm üç ana başlıktan oluşmaktadır. İlk başlık Hz. Ömer'in İslamiyet'i kabulüne ayrılmıştır. İkinci başlık altında ise Hz. Ömer'in bazı gazvelerdeki tavrına değinilmiştir. Şîî kaynaklar bu türden nakillere önem vermişlerdir. Çünkü onlara göre Hz. Ömer bu savaşlarda cesaret gösterip sebat edememiştir. Üçüncü başlık kapsamında ise Hz. Ömer'in, Hz. Ebu Bekir'in hilafetine kadar muhtelif olaylardaki tavrı incelenmiştir. Bu olayların çoğu ise Şîî kaynaklar tarafından hilafet/imamet çerçevesinde ele alınan hususlardır. Bunların en önemlileri arasında Ğadîr Hum, Kırtas Olayı ve Hz. Peygamber'in Vefatı zikredilebilir. Üçüncü bölümde ise, Hz. Ömer'in Hz. Ebu Bekir dönemindeki rolü ortaya konmaya çalışılmıştır. Bu kapsamda Hz. Ömer'in, Sakîfe Olayı'nda Hz. Ebu Bekir'in imamete/hilafete geçmesindeki etkisi ve onun ilk halifeye biat ile Fedek arazileri meselelerinde Hz. Peygamber'in kızı ve ailesiyle münasebetleri işlenmiştir. Ayrıca bazı Şîî müelliflerin imametle ilişkilendirmeye çalıştığı Kur'an'ın cem'i meselesinde Hz. Ömer'in nasıl bir tavır takındığı resmedilmiştir. Öte yandan Şîa'ya göre her ne kadar bu dönemde hilafette Hz. Ebu Bekir varsa da perde arkasındaki yönetici ve yönlendirici Hz. Ömer'dir. Bu bağlamda ona yöneltilen eleştiriler vurgulanmaya çalışılmıştır.AbstractIn this tesis, we tried to prove that how Resources of Imamiya have approached Hz. Umar's life until his caliphate. In every title, we chose chronological perspective in accordance with date of death of Shiite autors. With this method, we tried to show changes of the perception of Hz. Umar in İmamiya shiite. Our tesis consist of introduction, three main parts and conclusion part. In the introduction, we generally dealt with method of study, it's resources, appearance of Shia as a religious-political sect, perceptions of Shia about the companions of the Prophet, Ashara-i mubashshara, three caliphs except Umar and Ahl Al-bayt. In the first chapter, view of Shiite autors have been analyzed lineage of Hz. Umar ve his life before converting Islam. We handled in this section that Shiite scolars has considered that Hz. Umar's life before Islam has influenced his life after converting İslam and this negativly affected his life. Shiite autors tried to prove that Hz. Umar is child of prostitute as transmiting the narratives from many sahabas about his lineage. However, they used weak or fabricated totally narratives for proving their claims. Apart from this in this chapter, we dealt with the names and nick names which is given by the Shiites that all of them is bad names and nicknames which in sunni sources he has the name as a "Righteous" and "Amir al-Mo'menin". In the second chapter, we have dealt with life of Hz. Umar from converting İslam to the caliphate of Abu Bakr. This chapter consist of three main titles. In the first title, Hz. Umar's convert was investigated. In the second title, it has been mentioned attitude of Hz. Umar's in some battles. Shiite resources have paid attention to such narratives. According to them, Hz. Umar was not brave at these battles In the third title, we have analyzed attitude of Hz. Umar at the various events till the death of Hz. Abu Bakr. The Shiite resources have approached mosf of these events in accordance with caliphate / Imamet. Ghadir Khumm, The Kırtas (Stationery) Event, The death of Hz. Prophet Muhammed and The Saqifa event may be cited among the most importante ones. In the third chapter, we tried to prove the role of Hz. Umar in the time of Abu bakr as a caliphate. In this context; the role of Umar in Saqıfa event and his allegiance to Abu Bakr as a first sahaba, and in Fadak land problems and In connection with this, the relation of Hz. Umar and the daughter of prophet Fatma and his husband and children. In addition to this, the role of Hz. Umar in the collection of the Qoran that some shite autors tried to a relatioan to the İmamat. Whereas, according to the shiite, in this term although Abu Bakr is the caliphate before the curtains the real caliphate was the Umar behind the curtains. In this context the critiques whic was directed to Umar was tried to emphasize.