Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2020
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: BİLGENUR HARMANŞA YILMAZ
Danışman: HİJRAN YAVUZCAN
Özet:Dactylogyrus sp. (Monogenea), sazan (Cyprinus carpio) balıkları ve diğer tatlı su balıklarında en tehlikeli patojenlerden biri olarak kabul edilmektedir. Parazitlere karşı bitkisel ürünlerin kimyasallara kıyasla çevre ve balıklar üzerinde daha az olumsuz etkiye sahip olması bağlamında su ürünleri yetiştiriciliğinde hastalıklarla mücadelede kullanım eğilimi artış göstermiştir. Bu çalışmada sazan balıklarının solungaçlarında bulunan Dactylogyrus sp.'e karşı, nane (Mentha piperita), limon (Citrus limon) ve çay ağacı (Melaleuca alternifolia) uçucu yağlarının antiparazitik etkisi in vitro ve in vivo olarak araştırılmıştır. In vitro testlerde uçucu yağların 0.5, 1, 2.5, 5 ve 10 µl/ml konsantrasyonlarda uygulanması sonrası nane (M. piperita) yağında yaklaşık 15 dakika, limon (C. limon) yağında 10 dakika, çay ağacı (M. alternifolia) yağında ise 3 dakika sonra parazitlerde %100 ölüm oranına ulaşılmıştır. In vitro deneylerde hesaplanan lethal konsantrasyon (LC50) değerlerinden nane uçucu yağı (LC50=2.53 µl/ml 5 dk) ve limon uçucu yağı (LC50=0.73 µl/ml 5 dk) ile çay ağacı uçucu yağı (LC50=0.24 µl/ml 2 dk) in vivo deneylerde balıklara tek banyo olarak uygulanmıştır. In vivo deneylerde balıkların uçucu yağlara maruz bırakılması sonrası ortalama parazit yoğunluğunda önemli azalma gerçekleşmiştir (p < 0.05). In vivo deneylerde, solungaçtaki Dactylogyrus sp.'e karşı nane, limon ve çay ağacı uçucu yağlarının antiparazitik etkililikleri sırasıyla %28.23, %30.95, %35.31 olarak tespit edilmiştir. In vitro ve in vivo deney sonuçlarına göre, çay ağacı (M. alternifolia) yağı en etkili, nane (M. piperita) yağı en az etkili olmak üzere, her üç bitkisel uçucu yağ da optimum doz ve uygulama süresi esas olmak üzere balıklarda monogenean enfeksiyonlarına karşı antiparazitik olarak kullanım potansiyeli taşımaktadır. Dactylogyrus sp. (Monogenea) is recognized as one of the most dangerous pathogens in carp (Cyprinus carpio) and other freshwater fish. Since herbal products have less negative impact on the environment and fish compared to chemicals, their use in aquaculture against diseases has increased. In this study, antiparasitic effects of peppermint (Mentha piperita), lemon (Citrus lemon) and tea tree (Melaleuca alternifolia) essential oils were investigated in vitro and in vivo against Dactylogyrus sp. found in the gills of carp. In in vitro tests, after application of essential oils at 0.5, 1, 2.5, 5 and 10 µl/ml concentrations, 100%mortality of parasites was reached in peppermint (M. piperita), lemon (C. lemon) and tea tree (M. alternifolia) oils after approximately 15, 10 and 3 minutes respectively. From the lethal concentration (LC50) values calculated in in vitro experiments, peppermint (LC50=2.53 µl/ml 5 min), lemon (LC50=0.73 µl/ml 5 min) and tea tree oils (LC50=0.24 µl/ml 2 min) were applied to fish as a single bath in in vivo experiments. In in vivo experiments, there was significant decrease in the mean parasite density after exposure of fish to essential oils (p<0.05) and antiparasitic effectiveness of peppermint, lemon and tea tree essential oils was determined as 28.23%, 30.95%, 35.31%, respectively. According to the results of in vitro and in vivo experiments, tea tree (M. alternifolia) oil being the most effective and peppermint (M. piperita) oil the least effective, all three herbal essential oils have antiparasitic potential against monogenean infections in fish in optimum dosage and application time.