Research Information System
Thesis Type: Doctorate
Institution Of The Thesis: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Turkey
Approval Date: 2021
Thesis Language: Turkish
Student: MEHMET BEKİR GÜLTEKİN
Supervisor: NİYAZİ AKYÜZ
Abstract:Bu araştırmada, ulemâ ile itibar arasındaki ilişki ele alınmıştır. Nitel yöntemle yapılan bu çalışmanın verileri, Türkiye’de üç ulemâ birliği üyelerinden ve alanın uzmanlarından amaca yönelik seçimle belirlenen kişilerle yarı yapılandırılmış derinlemesine görüşmelerden elde edilmiştir. Ayrıca medyada ve sosyal medyada konuyla ilgili yazılı ve görsel kaynaklar değerlendirilmiştir. Ulemânın özellikle toplumsal konumu, statüsü ve itibarı ile ilgili literatür taraması yapılmıştır. Çalışmada, toplumsal hayattaki yansımaları itibariyle sosyal ve kültürel bağlamlar içerisinde biçimlenen farklı âlim/ulemâ profilleri göz önünde bulundurularak kapsamlı ve üzerinde ittifak edilen bir ulemâ tanımlaması yapmanın zorluğu belirtilmekle birlikte, İslam’ın temel kaynaklarında âlim/ulemânın, saygın ve itibarlı bir toplumsal kişilik tipolojisi olduğu ortaya konulmuştur. Tarihsel olarak sabitlenmiş bu itibarlı ulemâ tipolojisi üzerinden Müslümanların toplumsal hayatlarında yeni inşalar yaptıkları, kendilerine özgü “âlim” kişilikleri yetiştirdikleri ve ulemâya dair yeni tanımlamalar geliştirdikleri belirtilmiştir. Ulemâ ile ilgili çok yönlü tartışmaların ve eleştirilerin Müslüman bir toplumda dinamik bir biçimde gerçekleşebiliyor olması, İslam’ın temel doktrininde bir sabite olarak itibarlı ve saygın kılınmış ulemâ tipolojisinin o toplumsal alanda temsilinin nasıl olduğuna/olması gerektiğine dair bir rekabet alanı oluşturmasıyla ilişkili bir durum olarak değerlendirilmiştir. Çalışmada örneklem çerçevesinde, kültürel bir miras olarak yeni nesillere devredilen itibarlı ulemâ statüsünün toplumsal yansımaları üzerinde durulmuştur.